Trong dạy Phật tại Trúc Lâm, có một câu chuyện về người làm vườn Sumana – một hành động giản dị nhưng chứa đựng sâu sắc về lòng tin và cống hiến. Mỗi sáng sớm, người làm vườn Sumana dâng lên vua Bình-Sa Vương tám bó hoa nhài và nhận tiền mỗi bó. Tuy nhiên, một hôm trên đường mang hoa vào thành, Sumana tình cờ gặp được Phật Đấng đang khất thực cùng chư Tỷ-kheo, với hào quang sâu màu và đầy hùng lực của một vị Phật. Từ giây phút đó, lòng Sumana bị cuốn hút bởi một quyển lực tâm linh sâu sắc, và anh nhận ra rằng cơ hội dâng cúng Thế Tôn không thể bỏ lỡ.
Lòng Tin Vượt Qua Sợ Hãi
Sumana đứng trước lựa chọn khó khăn. Nếu dâng hoa cho vua, anh chỉ nhận được tiền để kéo dài mạng sống trong kiếp này. Nhưng nếu dâng cúng Thế Tôn, dù rằng vua có thể cáu kỉnh, trục xuất hay thậm chí giết anh, nhưng anh sẽ được cứu độ hàng triệu kiếp không kể xiết. Với niềm tin kiên cố và lòng hoan hỷ, Sumana quyết định tung những bó hoa lên thân Phật. Ban đầu, hai bó hoa lơ lửng trên đầu Phật như một bánh cái, rồi lan rộng khắp bốn phía – phía phải, phía sau, phía trái, cuối cùng rủi xuống như một tấm màn.
Hoa dù là vô tình, nhưng cứ xử lý như có trí khôn, không dạt về một bên, không rơi xuống, đi theo khi Phật cử động, đứng yên khi Phật dừng lại. Hào quang tỏa ra hàng trăm tia từ thân Phật, trước và sau, phải và trái, từ đỉnh đầu sáng rực. Khắp thành không ai gặp Phật mà bỏ đi – hơn hai vòng quanh Phật, tu hội đông như đám cây cổ cháy trước mặt Phật. Cả thành náo động, chín mười triệu dân bên trong với chín mười triệu dân bên ngoài, không một người nào, dù ông hay bà, không đến lễ vị với đó cúng dâng. Rõ lên tiếng rõ sự tụ và vây lên hàng ngàn mảnh vải, đám đông khhông thể ngưng lại, và diễn hành trước mặt Thế Tôn.
Người làm vườn Sumana dâng hoa cúng Phật trong hào quang sáng lệ
Tâm Thương Xót Của Vua Bình-Sa Vương
Để biểu dương hành động đáng quý của người làm vườn, Thế Tôn tiếp tục đi qua thành một khoảng đường ba dặm theo nhịp trống định âm. Toàn thân anh ta trần ngập năm điều hoan hỷ. Theo Thế Tôn một khúc đường, Sumana lặt vào vùng hào quang của Phật như thể lao vào biển son, xương tắn Phật, để lễ Ngài, và xách giỏ không về nhà.
Sumana kể chuyện cho vợ nghe. Vợ anh ta quá ngu si không tin sự mầu nhiệm như thế, tru trêo lên máng nhiếc chống:
“Vua chưa thì cay nghiệt và tàn bạo. Bị chức giận thế nào cũng ra lệnh chặt tay, chặt chân hay xử hình phạt khác. Ông làm như thế thì bao nhiêu trừng phạt sẽ trút xuống cho tôi!”
Rồi mang con đến hoàng cung, cô gặp vua kể lê viện của chồng, và tuyên bố là cô bỏ chồng.
Sự Khôn Ngoan Của Vua Bình-Sa Vương
Vua Bình-Sa Vương là thành đệ tử của Phật. Ngay lần đầu gặp Phật, vua đã chứng quả Dự lưu, niềm tin kiên cố và tâm an bình. Vua hiểu người này quá ngu si, làm sao có thể tin một việc làm công đức như thế. Ông giả vờ giận dữ quạt lên:
“Mụ kia! Hắn đã dâng hoa của ta cho Thế Tôn rồi! Mụ bỏ hắn là phải. Ta sẽ xử sự với hắn. Dám cả gan dâng hoa của ta cho Thế Tôn.”
Nhớ nói thế, vua đuổi được cô ta về, rồi đến gặp Phật ngay, để lễ Ngài và cùng đi. Phật biết tâm vua đang an bình, nên đi tiếp vào thành, kinh hành qua đường phố theo nhịp trống định âm, và dừng trước cổng hoàng cung. Vua đạo bình bát và thỉnh Phật vào. Phật tỏ ý ngồi trên sân hoàng cung, vua liền ra lệnh dựng cấp tốc một lều che và Phật ngủ giữa lều với chư Tỷ-kheo chung quanh.
Lý Do Phật Ở Ngoài Hoàng Cung
Tại sao Phật làm như thế? Vì nếu vào hoàng cung, dân chúng sẽ không thấy được Phật, do đó sẽ không biết được hành động thiện của người làm vườn. Chỉ có chư Phật mới tuyên dương rộng rãi đức hạnh của người tốt. Còn người tầm thường có kể lại công đức của người cũng chỉ để lộ lòng đố kỵ.
Bốn cúm hoa vẫn còn lơ lửng bốn phía. Dân chúng phụng sự Phật, còn nhà vua dâng lên Phật và Tăng đoàn món ăn thưởng vị. Thỉnh thức xong, Phật hướng công đức với bốn cúm hoa bao quanh như trước đây, Phật và đám đông hân hoan reo hò cùng về Tinh xá.
Phúc Báo Của Người Làm Vườn
Vua tiễn Phật một đoạn đường rồi quay về gặp anh làm vườn. Hỏi thăm và được anh kể lại lời đã nói với Phật khi xưng tán Ngài rằng vua có thể giết hay đuổi anh ra khỏi nước, vua khen anh là một bậc đại nhân và thưởng tám voi, tám ngựa và tám gia nhân, tám nữ tỳ và tám bộ châu bằu lắy, tám ngàn đồng tiền, tám cung nữ trong hậu cung trang điểm đầy đủ trang sức, và tám lăng chọn lạc.
Trưởng lão A-nan nghe tiếng reo hò hân hoan suốt ngày từ sáng sớm, thắc mắc không biết anh làm vườn được phúc báo gì, hỏi Phật và được Phật đáp:
“Này A-nan! Hành động của người làm vườn không phải là việc nhỏ. Anh ta đã cúng dâng thân mạng cho Ta và xưng tán Ta. Vì đặt niềm tin nơi Phật, anh ta sẽ không rơi vào đường khổ suốt trăm ngàn kiếp, mà còn được quả phúc ở cõi trời và cõi người, và sẽ thành vị Phật Độc Giác tên Sumana.”
Khi Thế Tôn về đến Tinh xá, bước vào hương thất, hoa của Sumana rơi trên tường cổng.
Bài Học Về Công Đức Từ Phật
Buổi chiều, các Tỷ-kheo bàn tán tại Pháp đường về anh làm vườn. Phật từ hương thất tiến đến, vào Pháp đường bằng một trong ba ngõ, ngồi vào tòa Như Lai, hỏi các Tỷ-kheo, nghe họ kể xong. Phật bảo:
“Đúng vậy, các Tỷ-kheo! Chỉ nên làm việc gì đừng ăn năn về sau, mỗi khi nhớ lại chỉ thấy hoan hỷ.”
Và Phật nói Pháp Cú:
Nghiệp làm chính thiện,
Làm rồi không ăn năn,
Hoan hỷ ý đẹp lòng,
Hương thỏ quả dị thực.
Ý Nghĩa Của Hành Động Cúng Dâng
Câu chuyện người làm vườn Sumana không đơn thuần là một sự tích cũ kỹ, mà là bài học sâu sắc về lòng tin, công đức và hành động đúng đắn trong cuộc sống. Sumana đã chọn cách sống theo lương tâm, chọn cúng dâng cho Phật thay vì theo đuổi lợi ích vật chất tạm thời. Hành động này phát xuất từ một tâm thành sẫm sâu, không chỉ là hành động vật chất mà còn là biểu hiện của niềm tin vào giáo pháp Phật.
Trong bối cảnh Phật giáo Việt Nam ngày nay, điều này nhắc nhở chúng ta rằng công đức không nằm ở quy mô lớn hay giàu có, mà nằm ở sự chân thành, quyết tâm và lòng tin. Dù là một người làm vườn hay một vua vương, nếu có tâm cúng dâng chân thành, tâm hoan hỷ không ăn năn, thì công đức sẽ được chứng thực và mang lại phúc báo vô tận.
Lời Dạy Từ Phật Để Áp Dụng Trong Tu Tập
Lời dạy của Phật qua câu chuyện này giúp những ai theo đuổi Phật pháp hiểu rõ hơn về ý nghĩa của công đức thực chất. Không phải tất cả những gì chúng ta làm đều mang lại kết quả tốt, mà chỉ những hành động xuất phát từ tâm thanh tịnh, lòng tin kiên cố và không ăn năn về sau mới tạo nên công đức vô tận. Hãy như Sumana, giữ vững niềm tin, tuân theo lương tâm, và dâng hiến hết tấm lòng cho những gì cao cả và chân thực. Khi đó, dù gặp bao khó khăn, phúc báo sẽ đến không kể xiết, và con đường tu tập sẽ mở rộng trước mắt.
Sự hoan hỷ không ăn năn, như Phật dạy, chính là chất liệu tốt nhất để xây dựng một life thực sự ý nghĩa – tức một cuộc sống theo Phật pháp, hướng tới giải thoát và cứu độ tất cả chúng sinh.
Tài Liệu Tham Khảo Kinh Điển
Bài học này trích từ “Tích truyện Pháp cú” (Buddhist Legends) của Eugene Watson Burlingame, một tác phẩm quý báu về các câu chuyện Phật giáo ghi chép giáo lý sâu sắc. Phát hành lần đầu bởi Thiền viện Viên Chiếu, tác phẩm này giúp những người Phật tử Việt Nam hiểu rõ hơn về các hình mẫu đạo đức và công đức trong Phật giáo, từ đó áp dụng vào đời sống tu tập hàng ngày.
