Khi mới vào chùa tu thì một đồng cũng không có, mà chẳng có ai biết đến mình cả. Lúc bấy giờ giữ hạnh rất tốt, từ ngày chỉ có tu tập là tu tập. Nếu tu tập đúng pháp thì lúc bấy giờ dễ thành công, dễ đạt đến sự giải thoát. Tuy nhiên, khi đi ra khỏi chùa làm trụ trì hay làm việc trong xã hội, liệu chúng ta có còn giữ gìn phẩm hạnh như ngày xưa? Đó là câu hỏi mà Đức Phật đã sâu sắc nhắc nhở qua những lời dạy quý báu.
Gương Hạnh Thanh Tịnh của Đức Phật
Trong Kinh Trung Bộ, Đức Phật đã vẽ lên bức tranh về gương hạnh viên ly của Ngài: “Nay Ananda, Như Lai xuất hiện ở đời là bậc A-la-hán, Chính Biến Tri, Minh Hạnh Tức, Thiền Thế, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Diều Ngự, Trương Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn. Người lựa một trú xứ xa vắng, trong rừng dưới gốc cây, trên sương nước, chỗ hoang vu, trong hang nước, tại bãi tha ma, tại khu rừng hay ngoài trời, đồng rơm. Trong khi Người sống viễn ly như vậy, các Bà-la-môn, gia chủ, cả thế dân và quốc dân bao vây xung quanh.”
Đây không đơn thuần là mô tả về nơi sống của Đức Phật, mà là một lời dạy sâu sắc về bản chất của tu hành. Đức Phật chủ động tìm kiếm những nơi xa vắng, yên tĩnh để tu tập, thể hiện quyết tâm viễn ly khỏi những xao nhãng, những cám dỗ của thế gian. Điều này cho chúng ta thấy rằng việc tu tập đúng pháp không phải lúc nào cũng dễ dàng, nhất là khi bị bao vây bởi những tư ưu, những nhu cầu vật chất.
Đức Phật thiền định dưới gốc cây Bồ Đề, hình ảnh tượng trưng cho sự viễn ly tịnh tâm của các bậc thánh nhân
Bài Học “Không Trở Lại Đời Sống Sung Túc”
Điểm đặc biệt nhất trong lời dạy của Đức Phật chính là câu: “Không trở lại đời sống sung túc”. Lời dạy này chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc mà các phật tử cần ghi nhớ kỹ lưỡng. Mặc dù được bao vây bởi vô số người, được cung kính, được cúng dường rất đầy đủ, nhưng Đức Phật vẫn nhất quyết không để cho tâm mình trở lại những cảm giác dễ chủ, những ham muốn danh lợi, những chí thú của đời sống thế gian.
Điều này là một bài học quý báu cho tất cả những ai bước vào đường tu hành. Không phải mục đích của tu tập là để kiếm danh, kiếm lợi, hoặc để được người ta tôn kính, mà là để hoàn thành sự tu tập, để tìm đến giải thoát. Khi tâm chúng ta bị chi phối bởi những tham vọng thế gian, thì dù có tu tập bao nhiêu cũng khó mà thành công.
Sự Phân Biệt Giữa Hạnh Thanh Tịnh và Hạnh Nhiễm Trược
Kinh Trung Bộ tiếp tục dạy: “Được bao vây xung quanh như vậy, Người không khởi lên nhiễm tâm, không rơi vào dục vọng, không khởi lên tham ái, không trở lại đời sống sung túc.” Câu này nhấn mạnh một sự phân biệt rõ ràng: những người tu hành mà vẫn để tâm rơi vào dục vọng, vẫn theo đuổi tham ái, vẫn chạy theo danh lợi, thực chất là những người đã bỏ giới luật, không thực hiện đúng phẩm hạnh của một người tu.
Sự phân biệt này là cực kỳ quan trọng. Bởi vì khi một người tu hành lên địa vị cao, được sùng kính rộng rãi, được cúng dường nhiều, nếu không giữ gìn tâm thanh tịnh, rất dễ bị cuốn vào vòng xoáy của danh lợi. Lúc đó, công đức tu tập bao nhiêu cũng sẽ bị tiêu hủy. Thay vào đó, những ác báp thiện pháp sẽ dần dần tích tụ trong tâm, dẫn đến những quả báo khổ đau trong tương lai.
Cảnh Báo Về Sự Phiêu Lưu Của Những Vị Tu Không Giữ Gìn Phẩm Hạnh
Đức Phật có những lời cảnh báo rất nghiêm khắc về những vị tu sĩ mà không giữ gìn phẩm hạnh: “Những vị để tử của bậc Đạo sư chủ tâm theo hành viễn ly của bậc Đạo sư, bắt chước dựa vào một trú xứ xa vắng… Nhưng trong khi vị ấy sống viễn ly như vậy, nếu khởi lên nhiễm tâm, rơi vào dục vọng, khởi lên tham ái, trở lại đời sống sung túc. Như vậy được gọi là sự phiêu lưu của những đệ tử.”
Lời dạy này cho chúng ta thấy rằng sự phiêu lưu – hay có thể hiểu là sự lạc lối, sự đi lệch hướng – của những người tu hành có nguồn gốc từ việc không giữ gìn phẩm hạnh. Những ác báp thiện pháp, những tập pháp dẫn đến tái sinh, đau khổ, sợ hãi, quả khổ sẽ dần dần tích tụ. Những vị tu này không những không đạt được giải thoát, mà ngược lại, họ đang dần dần bị những ác pháp này tấn công, kéo họ xuống.
Hình Ảnh Xót Thương Về Những Vị Tu Đã Mất Đi Phẩm Hạnh
Để hiểu rõ hơn về hậu quả của việc không giữ gìn phẩm hạnh, chúng ta hãy nhìn vào hình ảnh mà Đức Phật vẽ ra: những vị cao tăng, những vị tu sĩ đã xáp lại những giáo lý, những vị này đang bị danh lợi, bị những ác pháp như sinh, già, bệnh, chết tấn công mà không thể chống lại được. Họ đang dần dần bị chìm xuống biển khổ của những ác pháp, không còn một phút giây giải thoát.
Sự xót thương này không phải là sự phán xét, mà là một lời cảnh báo từ tâm từ bi của Đức Phật. Bởi vì Ngài biết rằng, khi tâm tu sĩ bị lôi cuốn vào những dục vọng, khi họ bắt đầu theo đuổi danh lợi, khi họ bỏ lơ phẩm hạnh, thì giác sanh tử sẽ đón chúng tôi, những ác quả sẽ không thể tránh khỏi. Họ sẽ không còn có cơ hội để thoát khỏi cảnh khổ.
Ứng Dụng Phẩm Hạnh Trong Cuộc Sống Hiện Đại
Lời dạy của Đức Phật không chỉ dành cho những vị tu sĩ sống trong thời kỳ cổ đại, mà còn mang ý nghĩa sâu sắc cho những phật tử hiện đại. Trong thời đại ngày nay, khi chúng ta bị bao vây bởi những cám dỗ của công nghệ, của danh lợi, của những nhu cầu vật chất, việc giữ gìn phẩm hạnh thanh tịnh trở nên càng khó khăn hơn.
Những lời dạy này nhắc nhở chúng ta rằng, việc tu tập không chỉ là việc tu tập khi ở chùa hay ở trong những không gian tự do từ phiền não. Mà tu tập đúng pháp là việc giữ gìn tâm thanh tịnh, giữ gìn phẩm hạnh ngay cả khi chúng ta bị bao vây bởi những yếu tố gây phiền não. Dù là khi chúng ta có địa vị cao trong xã hội, được nhiều người tôn kính, hay khi chúng ta bị bao vây bởi nhiều cám dỗ, chúng ta vẫn cần phải giữ gìn những nguyên tắc cơ bản của tu hành.
Kết Luận: Ghi Nhớ Lời Dạy Về Phẩm Hạnh
Phẩm hạnh của Đức Phật là một gương sáng cho tất cả những ai bước vào đường tu hành. Gương hạnh này không phải là những ý tưởng trừu tượng, mà là những thực hành cụ thể, những nguyên tắc rõ ràng mà chúng ta có thể áp dụng vào cuộc sống hàng ngày. Việc giữ gìn phẩm hạnh không phải vì sợ hãi những quả báo, mà vì chúng ta hiểu rằng đó là con đường duy nhất dẫn chúng ta đến giải thoát.
Cho nên, trên con đường tu tập để tìm cầu sự giải thoát, mong các bạn ghi khắc lời dạy này trong tâm và đừng quên. “Không trở lại đời sống sung túc” – đó là một nền tảng vững chắc cho bất kỳ ai muốn thực sự tiến bộ trên con đường tu hành. Khi chúng ta giữ gìn phẩm hạnh, khi chúng ta không để tâm bị cuốn vào những dục vọng thế gian, thì những bước tiến trên con đường tu tập sẽ trở nên thanh thứ và hiệu quả hơn bao giờ hết.
Hãy cùng nhau tu tập theo gương Đức Phật, hãy cùng nhau giữ gìn phẩm hạnh thanh tịnh, để một ngày không xa, chúng ta đều có thể đạt đến sự giải thoát mà chúng ta mong mỏi. Đó là lời chúc tốt đẹp nhất mà bạn có thể dành cho chính mình và cho tất cả những ai đang bước trên con đường này.
Tài Liệu Tham Khảo:
- Kinh Trung Bộ tập III trang 313, Kinh Đại Không
- Những Lời Gốc Phật Dạy – Tác giả: Thích Thông Lạc
- Phật Giáo Nguyên Bản – Tựa sách về giáo lý Phật giáo Theravada
