Muốn hưởng thụ phẩp vị, chúng ta phải nỗ lực bằng chính sức mạnh của mình, phần nội tại phải vững để không bị lay chuyển bởi mọi thứ chung quanh. Tránh tình trạng một nắng mưa mua, tức là bước tới một bước, bước lùi hai ba bước, như vậy là làm sao tới nơi tới chốn được.
Tất cả chúng ta sau một thời gian nỗ lực tu hành, ít nhiều cũng có kết quả nào đó, như vậy mới có thể tiếp tục đi hết con đường Phật Đạo. Hôm nay chúng tôi sẽ nói về phẩp vị của người tu.
Phẩp Vị Là Gì?
Chữ “vị” là mùi vị, “pháp” là Phật pháp. Chúng ta hưởng được mùi vị Phật pháp chân chính sau khi trải qua một thời gian tu, đó gọi là phẩp vị.
Nói thế không có nghĩa là ta cầu chứng đắc hay mong mỏi chứng đắc. Đây là một hiện thực, nếu người quyết tâm, nắm vững phương pháp, khiêng định công phu tu hành tăng tiến thì sẽ được phẩp vị.
Phẩp vị trong nhà Phật không phải dễ dàng thưởng thức. Muốn thưởng thức được phẩp vị, người xưa đã phải khắc chữ “tử” lên trán hoặc coi như mình đã chết. Kiểm lại chúng ta ngày nay chưa thể coi như mình đã chết, mà còn ham sống, sợ chết nữa là khác.
Bởi ham sống nên đối duyên xúc cảnh, ta không thể tha thứ bất cứ một việc lớn nhỏ nào, hiện tượng nào mình cũng chiếu cơ. Bởi chiếu cơ nên vui thì cười, buồn thì mặt mày méo xẹo. Thiền sư đã dạy để tử như thế này: “Ông hãy giữ cái miệng của ông như cây quạt mùa đông ở cao nguyên”.
Ông thầy không cho để tử nói chuyện, nhất là những chuyện không thích hợp với việc tu hành, với đời sống sinh hoạt của người xuất gia. Lời dạy ấy rất giản dị, nhưng cũng không phải dễ dàng thực hiện.
Người tu cần giữ tâm định khi đối mặt với những cảnh duyên bên ngoài
Bởi chúng ta có bệnh hay nói, chuyện của mình nói đã đành, chuyện của người ta không can dự gì đến mình cũng nói, để chứng tỏ ta là người biết nói. Bởi nói chuyện tạo lao nên mất lòng, sanh sự rồi phiền nạo dậy đầy. Người như vậy dù tu bao lâu cũng không hưởng được phẩp vị.
Vậy thì người nào được hưởng phẩp vị? Như tôi vừa giới thiệu, người chỉ tu, quyết tâm tu, coi như mình đã chết, người gắn được chữ “tử” lên trán, hoan hỷ tha thứ, buông bỏ hết là người hưởng được phẩp vị.
Tuy nhiên, không thể nhất thời chúng ta hoàn chỉnh một loạt những điều như vậy. Bây giờ tuân thủ từng phần, từng giai đoạn chúng ta hoàn chỉnh. Nếu phần nào khó khăn, chúng ta vẫn dựng dùng lực công phu tu hành nhiều hơn nữa, nhất định tiến chủ không lùi.
Vận dụng công phu tu hành nghĩa là vận dụng năng lực của sự dùng mạnh ở bên trong chúng ta. Như khi ta có một việc gì không yên trong lòng, cảm thấy bức xúc thì lúc bấy giờ mình nghe mà như không nghe, nhìn mà như không nhìn, tức là không để ý gì hết, từ nhiên sẽ được yên.
Các Phương Pháp Cụ Thể Để Hưởng Phẩp Vị
Thứ nhất là đừng dính mắc. Có dính là có mắc, do đó hai từ này thường đi chung, chỉ cho sự rằng buộc, mắc mũi, gỡ không ra. Bây giờ đối với tất cả hiện tượng trước mặt, chúng ta đừng dính mắc.
Những hiện tượng đó là gì? Hoàn cảnh chung quanh ta như ăn mặc, ngủ nghề, tiếp xúc, đi lại, địa vị, tiền bạc, tình cảm… mọi thứ trên đời. Ta gỡ từ tự, giống như trước mặt mình có một mẻ dây rối bị, bây giờ ta bình tâm, ngồi gỡ lần lần thì nó sẽ hết rồi.
Thời gian châm mau không đặt thành vấn đề, mà với tâm cương quyết sáng suốt, bình tĩnh, nhất định ta sẽ gỡ ra hết. Sợi dây đó ví cho dây tiền bạc, địa vị, tài sắc, quyền lợi, quyền thuộc… tất cả các thứ.
Nghĩa là mọi thứ trong cuộc đời này như mẻ bông bong, cuốn chúng ta lại không biết đường chui ra. Thử kiểm lại xem có phải mình ham tiền không? Phật dạy, người tu đừng ham tiền, ta mở thấy ra. Mình có ham ăn không? Tu mà ham ăn coi sao được, ta mở thấy ra. Mình có ham chơi không? Tu mà ham chơi làm sao định được, ta mở thấy ra.
Nhớ thấy cái nào cho gọn cái này, chứ đừng để gần rồi nó quấn trở lại. Làm sao trong tay nái của mình chỉ có pháp ấn thôi. Pháp ấn là gì? Là Phật pháp để mở tất cả những sợi dây ở trên đó.
Mở thấy chấm nào thì nhanh nhẹn chấm ấy, chấm nào trong tay nái sạch sẽ, không còn gì nữa thì ta tự tại giải thoát. Người sáng suốt không dãi gì giữa trời trưa nắng gắt, đường xa gánh nặng mà cứ chặt để lên hoài. Không có ông Thượng Đế nào tới gỡ cho mình được đâu.
Chỉ có ta khôn thì thấy bỏ để trong gánh ra là nhẹ thôi. Đường dài sanh tử vô cùng vô tận, đối với các vị thánh thì đó là chuyện không thật nhưng nếu chúng ta mở không ra, dứt không được, buông không xong, thì nó cứ lấy nhấy hoài từ đời này sang kiếp nó, không có ngày dứt.
Có nhiều cụ già căn cua trăm tuổi lụm cụm đi không nơi nước, mà vẫn cứ chăm lo con cháu, chút chít, không buông bỏ được. Trong gia đình giải quyết chuyện tháng hai chưa xong, chuyện tháng ba rồi tới, máy đứa cháu nội, cháu ngoại… đủ thứ hết.
Tới lúc mình không còn thở nơi nữa nó cũng lại hỏi bên tai, máy thể vàng để đâu, chia cho đứa nào, mỗi đứa bao nhiêu, hỏi kỹ lắm. Tình không xong, lát nữa mình nằm xuống nó quét lên xem có cắt đâu trong người không. Con cháu nó thương mình lắm, sợ chết chưa lãnh phần nên đứng dậy coi cho kỹ.
Cuộc đời này là như vậy. Cho nên người khôn ngoan phải giải quyết cho xong trong đời mình, làm sao hưởng được phẩp vị trước khi nhắm mắt ra đi.
Phẩp Vị Chỉ Có Ở Sự Buông Bỏ
Phẩp vị chỉ có ở sự bỏ thí, buông đi, giống như gánh nặng thấy xuống thì nhẹ. Đừng nói bánh ít bánh tét tôi thấy được, còn ngón ngục cháu bầu làm sao thấy? Thưa, món nào trong gánh cũng nặng hết, không lựa là bánh ít bánh tét nặng còn vàng ngón không nặng.
Chúng ta hay lựa chọn, bởi lựa chọn nên cứ gánh hoài. Gánh từ hời mười mười bảy tuổi cho tới sáu bảy mươi tuổi, đi cơm lương gánh hết nơi mà vẫn cứ gánh. Muốn hưởng thụ phẩp vị, chúng ta phải nỗ lực bằng chính sức mạnh của mình, phần nội tại phải vững để không bị lay chuyển bởi mọi thứ chung quanh. Tránh tình trạng một nắng mưa mua, tức là bước tới một bước, bước lùi hai ba bước, như vậy làm sao tới nơi tới chốn được.
Người buông được không dính mắc là người làm chủ được tất cả, là người biết thương mình. Người như thế luôn sống trong thế bình an, giống như kẻ đang ngồi yên ở chỗ gỗ cao, nhìn mọi thứ qua lại trước mặt mà vẫn bất động.
Trong huynh đệ chúng ta, ít nhiều cũng hưởng được đôi chút phẩp vị rồi. Nhưng làm sao bởi dưỡng, phát triển cho nó được rộng rãi, lớn lao hơn nữa mới tốt. Điều đó còn tùy thuộc vào hoàn cảnh, điều kiện, sự tu tập của từng người.
Ở đây điều thứ nhất là không dính mắc mà thường biết, chứ không phải không ngộ, không biết gì. Như Hòa thượng dạy, người tu thiền các giác quan rất sáng suốt bên nhạy, không một trở ngại nào làm mờ tới các giác quan.
Nghĩa là đối duyên xúc cảnh, chúng ta không bị bắt cứ một cảnh duyên nào kéo lôi. Mắt vẫn thấy các sắc tượng mà không chạy theo bất cứ một sắc tượng nào. Và ngược lại không một sắc tượng nào làm lầm, kéo lôi được sự tỉnh giác của chúng ta. Đó là hiện tượng của người hưởng được phẩp vị.
Thực sự khi chúng ta có công phu tu hành sâu sắc, những dây niệm làng xăng giảm thiểu, chắc chắn mà mùi vị an lạc hiện tiền. Những giây phút ấy thống khoái đặc biệt và thời gian đó chúng ta không thể nào nói ra hoặc tính được.
Như buổi sáng ta ngồi thiền một tiếng đồng hồ không ngủ gục, không đổi bừng, không có gì bức xúc, chúng ta thấy rất khinh an. Còn ngồi thiền mà mọi việc từ sáng tới chiều giải quyết chưa rồi, bây giờ ngồi đó nhớ lại, thân thể giống như đang ngồi trên sóng biển, hoặc trên lưng tuần mã mà vậy. Nó nhô mình hết cái này tới cái kia, hớt một chút nó dẫn mình đi mất.
Quả thực phẩp vị mình không nắm được. Cho nên một tiếng đồng hồ với công phu sâu sắc sẽ nắm được phẩp vị không thể tính kể.
Kiểm Chứng Phẩp Vị Qua Hiện Tại
Dù cho chúng ta xuất gia mấy mười năm mà trong công phu tu hành, kiểm điểm lại thấy bị mất mình thì biết chưa hưởng được một chút phẩp vị nào hết. Đó là những dẫn dắt bình thường trong tư tưởng dấy niệm, không có gì hiện thực cả, huỷ là những cảnh vực, những sự kiện hiện thực trước mặt, liệu xem mình có làm chủ được không?
Do đó chúng ta có thể trả lời một cách dứt khoát về việc sanh tử của chính mình, bằng cách nhìn vào hiện tại ngay bây giờ mình có làm chủ được hay không? Mỗi dấy niệm chúng ta có làm chủ được không? Những vọng tưởng điên đảo có dùng được không? Nếu ta có năng lực, có công phu dùng được nó thì con đường luân hồi sanh tử có thể dùng được.
Còn kiểm lại hiện tại nếu chúng ta buông lơ, cứ bị kéo lôi thì không có gì bảo đảm cả. Khi chơi vơi không còn đủ hơi thở để sống, ta mới thấy không có phép màu nào, thần dụng nào cứu gỡ được mình bằng phẩp vị.
Cho nên phẩp vị là sức mạnh, là nội lực, là công phu tu hành thông qua định tuệ của chúng ta, chứ không có gì khác. Hiểu thế rồi chúng ta khỏi đợi chờ, khỏi mong cầu.
Thực Hành Để Thụ Phẩp Vị
Nếu làm điều tốt thì sẽ có những người tốt hộ trợ cho ta, nếu làm điều tầm tối thì ma mị sẽ đến thúc bách sau lưng ta. Là những người con Phật, nắm chắc luật nhân quả và có công phu tu hành, chúng ta kiểm lại thấy rõ ràng, nếu tâm ta chân chính, công phu tu học đúng phương pháp thì nhất định sẽ không bị rơi lạc vào ma mị nên ta không sợ hãi chúng.
Điều mà ta sợ là những dấy niệm ta không làm chủ được. Bởi khi ta lên sáu bảy mươi tuổi thì mạng sống không có gì bảo đảm, có thể duyên kết thúc bất cứ lúc nào, không biết được. Do đó nếu không chuẩn bị, không có phẩp vị thì thật đáng sợ.
Hưởng được phẩp vị cũng như có pháp ấn trong tay nái, không còn gì để sợ nữa. Khi đó chúng ta mới thực sự đạt được an lạc thực sự từ tu hành Phật pháp.
