Trong Phật giáo, hòa kính là nền tảng xây dựng cộng đồng Phật tử vững mạnh. Đức Phật dạy rằng muốn tăng thân luôn hòa hợp, thống nhất trong hành động và lời nói, người tu cần tuân thủ bảy pháp thiêng liêng. Đây không phải chỉ là lý thuyết mà còn là chỉ dẫn thực tiễn giúp mỗi Phật tử xây dựng quan hệ hợp tác, tránh tranh cãi và xung đột trong cộng đồng tu học.
Lời dạy của Đức Phật về bảy pháp đưa đến hoà kính được ghi chép trong Kinh Tối Thắng (Paramatthasangaha). Theo lời dịch của Hòa Thượng Thích Minh Châu, những pháp này là chìa khóa để tăng thân phát triển bền vững, tạo nên tướng đại, tướng kính, đưa đến hòa đồng và không tranh luận. Mỗi pháp đều có ý nghĩa sâu sắc về mặt đạo đức và tu tập, giúp người Phật tử hiểu rõ hơn về con đường xây dựng cộng đồng theo chánh pháp.
Pháp Thứ Nhất: An Trụ Thân Từ Động Pháp Hạnh
Pháp đầu tiên mà Đức Phật dạy là Phật tử cần an trụ thân mình từ động pháp hạnh – tức là hành động, cử chỉ, thái độ thân thể – đối với các vị đồng pháp hạnh, cả trước mặt lẫn sau lưng. Pháp này đặt nền tảng cho sự tôn trọng và lịch salarị trong tương tác giữa các Phật tử.
Việc “an trụ” có nghĩa là xác lập, thực hiện thường xuyên, không phải làm một lần rồi thôi. Một Phật tử thực thụ cần phải kiểm soát hành động của mình, không khinh thường hay xem thường người khác, dù đối phương có nghe thấy hay không. Lúc có người chứng kiến, chúng ta thường cẩn thận hơn, nhưng pháp này yêu cầu chúng ta phải duy trì sự tôn trọng ngay cả khi ở một mình hay không ai biết đến. Đây là biểu hiện của lương tâm và nhân cách cao đẹp trong tu học.
Phật tử thực hành pháp tuân giữ trong cộng đồng tu học
Khi áp dụng vào cuộc sống hằng ngày, phương pháp này giúp xây dựng văn hóa tôn trọng lẫn nhau trong tăng thân. Mỗi Phật tử đều thấu hiểu rằng thân mình là phương tiện để thực hành chánh pháp, và mỗi hành động của mình ảnh hưởng đến tâm trí của những người xung quanh.
Pháp Thứ Hai: An Trụ Lời Nói Từ Động Pháp Hạnh
Tiếp theo là pháp an trụ lời nói từ động pháp hạnh – tức là những lời nói, tiếng nói – đối với các vị đồng pháp hạnh, cả trước mặt lẫn sau lưng. Pháp này nhấn mạnh tầm quan trọng của ngôn ngữ trong việc xây dựng hòa kính.
Lời nói có sức mạnh khổng lồ. Một câu nói tốt có thể chữa lành vết thương, tạo động lực cho người khác tu tập. Ngược lại, một câu nói cay độc hay chê bai có thể phá hủy mối quan hệ và chia rẽ tăng thân. Phật giáo luôn nhấn mạnh về “chánh ngữ” – nói đúng sự thật, nói lời tốt lành, nói lúc cần thiết và nói với lòng từ bi.
Pháp này yêu cầu Phật tử phải quản lý lời nói của mình một cách cẩn thận. Không nên nói xấu ai đằng sau lưng, không nên nói những lời gây chia rẽ, không nên nói những lời dối trá hay lợi dụng. Ngay cả khi tâm có bực bội hay không hài lòng, chúng ta vẫn nên sử dụng lời nói một cách khôn ngoan, giữ gìn hòa hợp trong tăng thân.
Pháp Thứ Ba: An Trụ Ý Nghĩ Từ Động Pháp Hạnh
Pháp thứ ba nâng cao sự tu tập lên một tầm cao mới: an trụ ý nghĩ từ động pháp hạnh – tức là những ý niệm, tâm niệm – đối với các vị đồng pháp hạnh, cả trước mặt lẫn sau lưng.
Đây là cấp độ sâu nhất của tu tập, không chỉ ở mức độ hành động hay lời nói mà còn kiểm soát cả tâm ý. Trong Phật giáo, tâm được xem là gốc rễ của mọi hành động. Nếu tâm có sân hận, ganh tỵ, hay khinh thường ai đó, dù chúng ta cố gắng ẩn giấu qua hành động và lời nói, tâm trí vẫn bị nhiễm bẩn. Và những ai sâu sắc sẽ cảm nhận được.
Pháp này thúc đẩy mỗi Phật tử phải rèn luyện tâm ý, trau dồi từ tâm từ bi và hoan hỷ đối với tất cả mọi người trong tăng thân. Đây không phải là sự giả dối mà là sự thật chuyển hóa tâm mình, từ trong sâu thẳm.
Pháp Thứ Tư: Chia Sẻ Tài Sản Nhân Duyên Giáo Pháp
Pháp thứ tư liên quan đến phần vật chất: người tu cần an trụ với các vị đồng pháp hạnh về các lời dương đúng pháp, tiếp nhận được đúng pháp, cho đến những đồ vật tiếp nhận được trong bình bát, người đó không phải là người không san sẻ các đồ vật tiếp nhận được như vậy, phải là người san sẻ dùng chung với các vị đồng pháp hạnh có giới đức.
Pháp này nhấn mạnh về sự chia sẻ và thương yêu lẫn nhau. Trong tu trường Phật giáo, tài sản được xem là những phương tiện để hỗ trợ tu tập. Một Phật tử tu hành chân chính không nên tích trữ hay gom góp của cải, mà nên sẵn sàng chia sẻ với những người khác có cùng chí hướng tu học.
Điều này phản ánh nguyên tắc Phật giáo về vô ngã và không chấp thủ. Khi chúng ta nhận rằng tất cả vật chất là tạm thời và không phải là của riêng mình, việc chia sẻ trở nên tự nhiên và vui vẻ. Điều này cũng giúp xây dựng tâm thái không tham lam, không ích kỷ trong cộng đồng tu học.
Hòa hợp trong tăng thân thông qua san sẻ và hỗ trợ lẫn nhau
Pháp Thứ Năm: Thực Hành Giới Luật Không Bị Xâm Phạm
Pháp thứ năm là về giới luật: Phật tử nên an trụ với các giới luật không bị bỏ vứn, không bị sứt mẻ, không bị vật chạm, không bị uế nhiễm, giải thoát, được người trí tín thần, không bị chấp thủ, đi đến thiền định. Tức là, người Phật tử sống thành tựu giới luật trong các giới luật đó đối với các vị đồng pháp hạnh, cả trước mặt lẫn sau lưng.
Giới luật là hàng rào bảo vệ tâm và hành động. Khi tất cả thành viên trong tăng thân đều tuân giữ chung một bộ giới luật, sự tin tưởng và an toàn được thiết lập. Mỗi người biết rằng đồng tu của mình sẽ hành động theo chuẩn mực đạo đức cao.
Giới luật cũng có tác dụng giải thoát. Nghe có vẻ mâu thuẫn, nhưng thực tế là khi chúng ta tuân giữ những nguyên tắc đạo đức, tâm mình được giải thoát khỏi những ưu phiền, hối tiếc và xấu hổ. Người giữ giới sống an vui, vì biết mình đã làm đúng.
Pháp Thứ Sáu: Thực Hành Sâu Sắc Với Tri Kiến Thánh
Pháp thứ sáu liên quan đến trí tuệ: Phật tử an trụ với các tri kiến thuộc bậc Thánh, có khả năng hưởng thượng, khiến người thực hành chơn chất diệt tận khổ đau. Tức là, người Phật tử sống thành tựu tri kiến với các tri kiến như vậy đối với các vị đồng pháp hạnh, cả trước mặt lẫn sau lưng.
Tri kiến ở đây không phải là kiến thức sách vở thông thường, mà là sự hiểu biết sâu sắc về chánh pháp. Đó là những hiểu biết giúp mọi người nhận ra bản chất của khổ đau và con đường dẫn đến sự giải thoát. Khi một Phật tử có tri kiến này, họ trở thành người hướng dẫn quý báu cho những người khác trong tăng thân.
Tri kiến Thánh tức là sự hiểu biết được chứng nghiệm từ tu tập, không phải chỉ từ lý thuyết. Khi bạn thực sự hiểu được những lẽ sâu sắc của Phật pháp qua chính nghiệm của mình, bạn có khả năng truyền đạt nó cho người khác một cách sâu sắc và thuyết phục.
Tri kiến Thánh giúp Phật tử giải thoát khỏi khổ đau
Tầm Quan Trọng Của Bảy Pháp Trong Tu Học Đương Đại
Bảy pháp này không phải là những yêu cầu khắt khe hay quá cao vời. Chúng là những hướng dẫn thiết thực, có thể áp dụng trong đời sống hằng ngày của mỗi Phật tử hiện đại. Trong thời đại ngày nay, khi sự tranh cãi và chia rẽ xảy ra dễ dàng, đặc biệt trên mạng xã hội, những pháp này trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.
Mỗi pháp từ thứ nhất đến thứ sáu đều có mục đích chung: xây dựng và duy trì hòa kính. Hòa kính không phải là sự yếu đuối hay thiếu nguyên tắc, mà là sức mạnh của sự thống nhất vì mục đích chung – con đường tu tập tìm kiếm chân lý và giải thoát khỏi khổ đau.
Khi tăng thân hòa hợp, sức mạnh tập thể được phát huy tối đa. Các vị tu sĩ có thể giảng dạy chánh pháp hiệu quả hơn, các Phật tử tu học được tiếp nhận pháp lành một cách tròn đủ, và quyền lực của Phật pháp lan tỏa rộng khắp xã hội. Ngược lại, một tăng thân chia rẽ, tranh cãi sẽ mất đi sức tác động và khiến pháp lành bị suy yếu.
Ứng Dụng Thực Tế Cho Phật Tử Hiện Nay
Để thực hành bảy pháp đưa đến hoà kính, mỗi Phật tử có thể bắt đầu bằng những bước nhỏ. Khi đi chùa, hãy tôn trọng tất cả mọi người, từ tu sĩ đến Phật tử khác. Trong lời nói, cố gắng nói những điều tốt lành, tránh gossip hay chê bai. Trong tâm ý, hãy nuôi dưỡng tâm từ bi và hoan hỷ.
Khi bạn có điều gì có thể giúp đỡ, hãy sẵn sàng chia sẻ. Tuân giữ giới luật theo khả năng của bạn – dù bạn là người tại gia hay Phật tử thọ giới. Mỗi hành động nhỏ là một bước góp phần xây dựng cộng đồng tu học vững mạnh.
Đối với các nhóm Phật tử, những pháp này cũng là kim chỉ nam. Khi tăng thân có sự thống nhất về tâm niệm, giới luật và tri kiến, những xung đột sinh ra từ hiểu lầm, ganh tỵ hay chấp thủ sẽ giảm đi đáng kể.
Bảy pháp đưa đến hoà kính mà Đức Phật dạy là tổng hợp của đạo đức, trí tuệ và sự thực hành. Chúng không chỉ là những lý thuyết suông mà là những nguyên tắc sống để tất cả chúng ta, dù tu sĩ hay Phật tử tại gia, cùng nhau xây dựng cộng đồng hòa hợp, yên tĩnh và giàu có về tinh thần. Hãy bắt đầu áp dụng những pháp này từ hôm nay, từ những tương tác nhỏ nhất trong cuộc sống của bạn, để góp phần phát triển cộng đồng Phật tử và lan tỏa chánh pháp rộng khắp.
