Một thời, Phật tại Sravasti dạy các tỷ kheo: “Các thầy tôi, có bốn loại bệnh này dành cho người xuất gia. Bốn bệnh này là gì?” Và đó là những bệnh tâm linh mà người tu học cần phải nhận biết, hiểu rõ để tu tập theo đúng chánh pháp của Phật giáo. Bài viết này sẽ giới thiệu bốn bệnh của người xuất gia mà Phật tại kinh điển đã dạy, cùng với cách chữa trị và phòng ngừa những bệnh tâm linh này.
Bốn Bệnh Của Người Xuất Gia Theo Lời Phật Dạy
Theo kinh điển, Phật đã liệt kê bốn loại bệnh tinh thần mà các tỷ kheo và người tu học cần phải chú ý. Đầu tiên là bệnh của người có đức hạnh vĩ đại, bị cuốn theo tục lệ tội lỗi, không thỏa mãn với bốn vật dùng cơ bản (y, thực, nơi ở, thuốc). Khi có sự tự mãn với đức hạnh này, lòng tham muốn khác phát sinh – mong muốn được các lợi ích dương, cung kính, danh vọng. Theo đó, người này nỗ lực, cố gắng để đạt được những điều này. Sau khi tính toán, người ấy đi đến các gia đình để thuyết pháp không phải hướng tới giáo hóa mà vì lợi ích riêng.
Tại đây, Phật dạy các tỷ kheo cần học tập như sau: “Ta sẽ không có đức lớn bị cuốn theo tục lệ tội lỗi, không tự mãn với bốn vật dùng cơ bản. Ta sẽ không khơi lên thêm khát vọng, ác dục, mong muốn được các lợi dương, cung kính, danh vọng. Ta sẽ không nỗ lực, cố gắng để đạt được những điều này. Ta sẽ cam chịu nóng lạnh, đói khát và những lời nói khó chịu…” Đây là bài học quan trọng về việc tu tập tránh bệnh tâm linh từ Phật giáo.
Thiếu Đức Và Tri Túc: Phương Thuốc Chữa Bệnh
Người xuất gia thực hành thiếu đức trong tu tập Phật giáo tại chùa chiều
Thiếu đức (hay tự biết mình không đủ) và tri túc (biết đủ, biết chân) là hai phương thuốc không thể thiếu cho hành trình trường dương tâm linh, thăng hoa tuệ giác của người xuất gia. Mong muốn nhiều, bị lợi danh trói buộc là căn bệnh trầm kha của chúng sanh. Dẫu rằng phần đầu để đạt lợi danh chính đáng không phải là điều xấu nhưng đối với sự nghiệp giải thoát thì đó là một chướng ngại.
Nguy hiểm hơn, khi hàng sơ tâm học đạo xem những thành tựu này là sự nghiệp, là mục tiêu hướng đến trên bước đường tu học. Ai cũng biết rằng mong muốn nhiều là khổ nhiều. Tuy vậy, cám dỗ của vật dục, lợi danh luôn thôi thúc, mỗi gọi và cuối cùng không phải ai cũng vượt qua. Những vương mắc này Phật tại gọi là bệnh và dĩ nhiên đã vương bệnh thì phải trị liệu, chạy chữa.
Do đó, thiếu đức và tri túc là phương thuốc không thể thiếu. Bằng cách học tập lòng thiếu đức, ta sẽ không tự mãn với những thành tựu nhỏ lẻ trong tu hành. Tri túc là biết chân theo lý pháp, biết cái đủ về vật chất, về danh vọng, về tất cả những gì mà đời này có thể mang lại. Hai phương thuốc này khi kết hợp với nhân pháp, nhân duyên sẽ giúp người tu học tránh xa những bệnh tâm linh.
Tham Lam: Bệnh Tâm Linh Sâu Xa Nhất
Tham vọng hấn sâu vào tâm thức của mỗi người. Chưa chứng A La Hán thì tham vận còn. Vì thế, phải cảnh giác với tâm tham, biết chấp nhận, kham nhẫn và bằng lòng với hiện tại để sống thanh tịnh, nhẹ nhàng. Hay nói cách khác, đối với người xuất gia, tham là bệnh. Căn bệnh này sẽ được giảm thiểu và chữa là nhờ siêng năng dùng các phương thuốc thiếu đức, tri túc, kham nhẫn và nỗ lực thiện quán để quét sạch vô minh, thành tựu tuệ giác.
Tâm tu học phát hành ánh sáng từ thiền định trong tu hành Phật giáo
Đặc biệt, trong bài pháp thoại này, Phật chỉ ra rằng một số người tuy nỗ lực là làm những Phật sự nhưng mục đích vì mình chủ không phải hướng đến lợi ích chúng sanh. Thân cần, thuyết pháp cho hàng cư sĩ áo trắng nhưng không hướng đến mục tiêu giáo hóa, chuyên mê khai ngộ mà chỉ nghĩ đến lợi dương, danh vọng và cung kính. Và chính điều này đã đặt ra không ít thắc mắc, nghi ngờ cho nhiều người trước những việc làm nhân danh từ bi, vô ngã, vị tha.
Kham Nhẫn Và Nỗ Lực: Liều Thuốc Cuối Cùng
Để vượt qua bốn bệnh của người xuất gia, phải có lòng kham nhẫn – khả năng chịu đựng những khó khăn, cay đắng của con đường tu tập. Kham nhẫn không phải là sự yếu đuối hay xin nhập mà là sức mạnh của tâm bất động, tâm an tịnh giữa những thử thách. Nỗ lực thiện quán là quá trình luôn luôn tu tập chánh niệm, quét sạch vô minh để đạt tuệ giác.
Nỗ lực thiện quán nhằm quét sạch vô minh và những điều không tốt trong tâm. Phương pháp tu tập này yêu cầu người xuất gia phải kiên trì, không bỏ cuộc, luôn luôn tỉnh thức để nhận biết khi nào tâm bị cuốn hút bởi những bệnh tâm linh. Thông qua thiền định, chánh niệm và tuệ trí, người tu học sẽ dần dần làm sạch tâm, loại bỏ những ô nhiễm, những phiền não và cuối cùng đạt đến trạng thái tuệ giác, giải thoát.
Ứng Dụng Giáo Lý Cho Phật Tử Hiện Đại
Những bệnh mà Phật dạy cách đây hơn 2500 năm vẫn còn nguyên giá trị với phật tử hiện đại. Dù là tu sĩ hay cư sĩ, bất kỳ ai theo Phật học đều cần phải nhận biết bốn bệnh này. Bệnh tham lam, khao khát danh vọng, lợi ích vẫn đang len lỏi trong cuộc sống của con người.
Để chữa trị những bệnh này, cần phải áp dụng những phương thuốc mà Phật chỉ dạy. Thứ nhất, hãy tu tập lòng thiếu đức – không tự mãn với những gì mình đã đạt được. Thứ hai, phát triển tri túc – biết chân, biết đủ với cái cơ bản mà cuộc sống đòi hỏi. Thứ ba, tu tập kham nhẫn – đối mặt với những khó khăn mà không có phán xét, không có phản kháng. Thứ tư, nỗ lực thiện quán mỗi ngày để tâm luôn sáng suốt, luôn gắn liền với pháp.
Kết Luận: Hướng Đến Giải Thoát
Bốn bệnh của người xuất gia mà Phật dạy không chỉ là những cảnh báo về những nguy hiểm tiềm ẩn mà còn là lời gọi hàng ngày nhắc nhở người tu học phải luôn cảnh giác. Giáo lý này có giá trị đặc biệt vì nó không chỉ áp dụng cho các tỷ kheo mà còn cho bất kỳ ai có ước mơ theo con đường tâm linh.
Hành trình tu tập là hành trình từ bệnh đến bình an, từ phiền não đến giải thoát. Khi nhận biết được những bệnh tâm linh, chúng ta sẽ biết cách chữa trị bằng thiếu đức, tri túc, kham nhẫn và nỗ lực thiện quán. Đó là những phương thuốc vô giá mà Phật Thế Tôn đã để lại cho đời. Hãy tiếp tục học Phật, tu tập chánh pháp và đạt đến tuệ giác, giải thoát như mục tiêu của Phật giáo.
Tham khảo: Đại Tạng Kinh Việt Nam, Tăng Chi Bộ II, Chương 4, Phẩm Các Căn, Phần Bệnh, VNCPHVN Ấn Hành, 1996
