Tình nghĩa vợ chồng khi đã kết tóc xe duyên không chỉ là nguyện vực sống mãi bên nhau cho đến đầu bạc rặng long mà còn nguyện cùng nhau đi cho đến sơn cùng thủy tánh. Đây cũng là mong ước, tâm nguyện chân thành đồng thời cũng là điều khác muốn thuộc của tất cả những người đang yêu. Tuy nhiên, giữa được mơ ước và thực tại là một khoảng cách xa vời. Khi đã thực sự chung sống, chẳng khó khăn gì để mỗi người nhận ra một sự thật rằng: hạnh phúc tuy có đây nhưng quá đổi mong manh, khó tìm nhưng lại dễ mất.
Thế nhưng, theo lời Phật dạy, hôn nhân hạnh phúc không phải là điều quá xa vời. Nó có thể được xây dựng một cách vững chắc nếu cả hai người cùng tu tập những phẩm chất cao quý. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu sâu sắc những bài học quý báu từ kinh điển Phật giáo về cách nuôi dưỡng tình yêu hôn nhân và xây dựng gia đình hạnh phúc theo giáo pháp của Đức Phật.
Câu chuyện gia đình Nakula trong Phật pháp
Có một thời, Đức Phật trú giữa dân chúng Bhagga, tại nơi Sumsuma ra, ở vườn Nai. Rồi gia chủ cha Nakula và nữ gia chủ mẹ Nakula đi đến đảnh lễ Đức Phật. Ngồi xuống một bên, gia chủ cha Nakula bạch Đức Phật: “Từ khi nữ gia chủ mẹ Nakula được đem về đây cho con khi con còn trẻ nhỏ, con không bao giờ có điều gì xâm phạm đến vợ con, cho đến ý nghĩ cũng không, đừng nói gì đến thân. Vì rằng bạch Đức Phật, chúng con muốn thấy mặt nhau trong đời này và còn muốn thấy mặt nhau trong những đời sau nữa.”
Gia đình hạnh phúc theo Phật pháp với niềm tin, giới hạnh, bỏ thi tha thiết tư lòng
Nữ gia chủ mẹ Nakula cũng bạch Đức Phật: “Bạch Đức Phật, từ khi con được đem về đây cho gia chủ cha Nakula, khi con còn trẻ nhỏ, con không bao giờ có điều gì xâm phạm đến chồng con, cho đến ý nghĩ cũng không, đừng nói gì đến thân. Vì rằng bạch Đức Phật, chúng con muốn thấy mặt nhau trong đời này và còn muốn thấy mặt nhau trong những đời sau nữa.”
Lời Đức Phật trả lời là một bài học vô cùng quý báu: “Như vậy các gia chủ, khi cả hai vợ chồng muốn thấy mặt nhau trong đời này và cũng muốn thấy mặt nhau trong những đời sau này, cả hai người cùng có niềm tin, cùng giữ giới, cùng tu tập bỏ thi và cùng tu tập trí tuệ thì trong đời hiện tại được thấy mặt nhau, và trong các đời sau, các người cũng được thấy mặt nhau.”
Bốn nền tảng nuôi dưỡng tình yêu hôn nhân
Theo lời Phật dạy, để gia đình hạnh phúc được bền vững, cả hai vợ chồng cần phải xây dựng trên bốn nền tảng vững chắc: niềm tin, giới hạnh, bỏ thi tha thiết, và trí tuệ. Đây không phải những khái niệm trừu tượng mà là những phẩm chất thực tiễn cần phải tu tập hàng ngày.
Niềm tin là bước đầu tiên. Đó là tin tưởng vào đạo lý của Đức Phật, tin tưởng vào Tam Bảo, tin tưởng vào nghiệp báo và tin tưởng vào khả năng tu tập của chính mình và người bạn đời. Khi có niềm tin chung, vợ chồng sẽ có mục tiêu chung, có định hướng chung cho cuộc sống gia đình.
Giới hạnh đề cập đến việc gìn giữ các pháp tắc đạo đức trong hôn nhân. Đó là sự trung thành, là những lời hứa được giữ, là những nghĩa vụ được thực hiện một cách trọn vẹn. Giới hạnh trong hôn nhân không chỉ là tuân thủ pháp luật mà còn là sự tôn trọng lẫn nhau, là sự cộng tác xây dựng tình cảm.
Bỏ thi tha thiết hay trong Phật pháp được gọi là đức khả – chính là lòng từ bi, sự chia sẻ, sự cho đi vô vọng. Đó là khả năng tha thứ, bao dung những lỗi lầm của đối phương, là sự sẵn sàng từ bỏ những điều mình yêu thích vì sạn vợ chồng. Khi cả hai cùng có lòng từ bi, họ sẽ hiểu thương nhau hơn.
Vai trò của trí tuệ trong hôn nhân
Trí tuệ là yếu tố cuối cùng nhưng cũng là yếu tố then chốt nhất. Trí tuệ không phải là thông minh hay học cao mà là khả năng hiểu biết đúng đắn về bản chất của sự vật hiện tượng, khả năng nhận thức rõ ràng, khả năng xử lý tình huống một cách khôn ngoan và thích hợp. Trong hôn nhân, trí tuệ giúp vợ chồng hiểu biết nhau thật sự, giúp họ nhận thức được rằng không ai là hoàn hảo, mà mỗi người đều có những hạn chế và những điểm cần cải thiện.
Trí tuệ cũng giúp cặp vợ chồng nhận thức rõ rằng tình yêu không phải chỉ là những cảm xúc nồng nàn thoáng qua mà là sự chấp nhận, tôn trọng, hiểu thương nhau qua thời gian. Với trí tuệ, họ sẽ biết cách giải quyết xung đột mà không làm tổn thương đến tình cảm, biết cách nói những lời có thể chữa lành thay vì làm tổn thương, biết cách đánh giá lại những quyết định của mình.
Khái niệm “hiểu biết nhau” trong Phật giáo
Tuyệt vời thay cho gia đình Nakula, sống chung mà chẳng có điều gì xâm phạm lẫn nhau cho dù trong ý nghĩ. Cố nhiên là họ yêu thương nhau nhưng cột tựa của vấn đề ở chỗ là họ thực sự hiểu nhau. Yêu thương và hiểu biết lẫn nhau là hai yếu tố cực kỳ quan trọng trong việc giữ gìn hạnh phúc gia đình. Chúng họ tương trợ, khắng khít và chẳng thể tách rời.
Tuy nhiên, yêu thương mà thiếu hiểu biết thì tình thương ấy sẽ trở thành sự trói buộc. Sẽ không đủ sức mạnh để tin yêu, thông cảm, tôn trọng, tha thứ và bao dung nếu không thực sự hiểu biết lẫn nhau. Hiểu biết đúng đắn là nền tảng để tất cả các phẩm chất khác có thể phát triển một cách tự nhiên và bền vững.
Hiểu biết nhau có nghĩa là biết được những mong muốn, những nỗi sợ, những giấc mơ, những điểm yếu của đối phương. Đó là khả năng lắng nghe không chỉ bằng tai mà còn bằng trái tim. Đó là sự kiên nhẫn trong việc học hỏi về đối phương qua những năm tháng sống chung.
Ứng dụng của Phật pháp trong gia đình hiện đại
Trong bối cảnh xã hội phát triển, khi xu thế ly hôn, đổ vỡ hạnh phúc gia đình ngày một gia tăng như hiện nay, thiết nghĩ sự tu tập theo lời Phật dạy như trên để hạn chế những tổn thương, giữ gìn hạnh phúc gia đình là cảm nang không thể thiếu đối với mỗi người, nhất là những người con Phật.
Thay vì chìm đắm trong những tình cảm thoáng qua, chúng ta cần xây dựng hôn nhân trên cơ sở vững chắc của niềm tin, giới hạnh, sự bỏ thi tha thiết và trí tuệ. Những phẩm chất này không phải là lý tưởng xa vời mà là những điều mà bất kỳ ai cũng có thể tu tập được nếu họ có quyết tâm.
Hôn nhân hạnh phúc là hôn nhân mà cả hai người cùng cam kết tu tập, cùng phát triển, cùng vượt qua những thử thách của cuộc sống. Đó là hôn nhân mà cả hai người chấp nhận nhau với những gì có, không cố gắng thay đổi đối phương mà chỉ cố gắng thay đổi chính mình theo chiều hướng tích cực.
Kết luận
Lời Phật dạy về hôn nhân qua câu chuyện gia đình Nakula là một bài học vô cùng thâm sâu và thực tiễn. Nó cho chúng ta thấy rằng hạnh phúc gia đình không phải là điều may mắn ngẫu nhiên mà là kết quả của sự tu tập chung sức. Khi cả hai vợ chồng cùng có niềm tin, cùng giữ giới, cùng tu tập lòng từ bi và trí tuệ, họ không chỉ hạnh phúc trong đời này mà còn mang lại những kết quả tốt đẹp cho những đời sau.
Để xây dựng một gia đình hạnh phúc, chúng ta cần bắt đầu từ việc tu tập bản thân, phát triển những phẩm chất tốt đẹp, học cách hiểu thương đối phương và sẵn sàng hy sinh vì hạnh phúc chung. Đây là con đường mà Đức Phật đã chỉ dạy cho chúng ta, và đây cũng là con đường mà bất kỳ ai cũng có thể bước đi để tìm kiếm hạnh phúc thực sự trong hôn nhân.
Hôn nhân hạnh phúc không phải là một điểm đích mà là một cuộc hành trình. Trên cuộc hành trình đó, sự tu tập liên tục, sự hiểu biết sâu sắc, sự tha thứ và sự yêu thương sẽ là những ngọn đèn sáng dẫn chúng ta đi tới những bến bờ hạnh phúc lâu dài.
