Trong Kinh Tăng Chi Bộ – AN 3.136, Đức Phật dạy: “Dù Như Lai có xuất hiện hay không xuất hiện, Phật pháp vẫn hiện hữu, vẫn định luật ấy, vẫn chân lý ấy, vẫn bản chất ấy”. Lời dạy này khiến chúng ta dừng lại suy ngẫm về một điều sâu xa: giáo pháp không chỉ bất biến trong chiều dài thời gian, mà còn nói lên thái độ mà chúng ta nên sống với Phật pháp.
Nhiều người trong thời đại ngày nay thắc mắc liệu Phật giáo còn phù hợp với cuộc sống hiện đại hay không. Họ lo rằng những lời dạy của Đức Phật, dù sâu sắc, lại quá xa vời với thực tế xã hội công nghiệp hoá. Nhưng đây chính là sự hiểu lầm lớn nhất. Vấn đề không nằm ở Phật pháp, mà nằm ở cách chúng ta tiếp cận và thực tập giáo lý này trong đời sống của mình.
Bản Chất Không Sinh Không Diệt Của Phật Pháp
Phật pháp không phải được Đức Phật sáng tạo ra vào một thời điểm nhất định, cũng không mất đi khi Ngài nhập Niết bàn. Chân lý mà Phật pháp chỉ ra là những quy luật tự nhiên của vũ trụ, hoạt động độc lập với sự kiểm chứng của con người. Giống như quy luật trọng lực vẫn tác dụng dù chúng ta có tin hay không, Phật pháp cũng vậy—nó vẫn hiện hữu dù ta có nhận ra hay không.
Tượng Đức Phật trong thiền định tại chùa Việt Nam
Duyên khởi, vô thường, khổ, và vô ngã là những quy luật cơ bản chi phối sự tồn tại. Chúng không phải giả thuyết triết học hay tư tưởng tôn giáo, mà là những sự thật khách quan mà bất kỳ ai thực tập thiền định với chánh niệm cũng sẽ thấy rõ. Khi Đức Phật nói “Phật pháp vẫn hiện hữu”, Ngài chỉ muốn nói rằng những chân lý này không bị ảnh hưởng bởi thời gian hay sự thay đổi của xã hội.
Khoảng Cách Giữa Thực Tập và Không Thực Tập
Vấn đề nằm ở chỗ: nhiều người rơi xa Phật pháp không phải vì Phật pháp không còn giá trị, mà vì họ không thực tập. Khi không thực tập chánh niệm và quán chiếu, chúng ta chỉ nhìn giáo pháp như những lời dạy lạc hậu, khó áp dụng, thậm chí gượng gạo. Nhưng khi bước chân lên con đường thực tập, khi ngồi thiền và quan sát tâm mình với chánh niệm, ta mới nhận ra rằng những lời Phật dạy đang nuôi dưỡng tâm hồn của chúng ta, đưa mình ra khỏi khổ đau.
Trong thời đại công nghệ số hóa, lòng tham vẫn gây ra khổ đau. Sân hận vẫn làm chúng ta mất bình an. Si mê vẫn khiến chúng ta chìm trong bóng tối của vô minh. Đây không phải những vấn đề của thời kỳ này hay thời kỳ khác—chúng là những bản chất của tâm người không được quán chiếu, không được tu tập.
Một người thực tập chánh niệm trong tựa hỏi thở sâu sẽ thấy rõ vô thường đang hiện hiện ngay trong từng khoảnh khắc. Một người sống với chánh kiến sẽ tìm thấy nhân quả hiện bày trong mỗi hành động. Một người giữ được tâm từ bi sẽ thấu hiểu sự liên hệ mật thiết giữa mình và muôn loài. Khi ấy, Phật pháp không còn là điều gì cao xa lý tưởng, mà trở thành sự sống động đúng trong đời sống hàng ngày.
Tại Sao Chúng Ta Thấy Phật Pháp Lỗi Thời?
Lý do thực sự chúng ta đánh mất niềm tin vào Phật pháp không phải vì Phật pháp không còn, mà vì ta thiếu sự thực tập. Khi không thực tập chân thật, ta chỉ sống trong thế giới của cảm xúc, mong cầu, và tưởng tượng. Chúng ta quen với việc chạy theo những tiện nghi vật chất, những thỏa mãn tức thời, và khi đó dễ dàng tưởng rằng giáo pháp là lạc hậu, là không hợp với “thời đại công nghệ” ngày nay.
Nhưng chính lúc ấy, chúng ta đang xa lũ cột lửa của sự thật. Phật pháp không phải là học thuyết triết lý để chúng ta so sánh hơn thua, mà là con đường thực tập để chúng ta trở về, sống đúng với bản chất vẫn hành của đời sống. Nó là công cụ để chúng ta tĩnh tâm, quan chiếu, và giải thoát khỏi vòng lặp của niệm và ý muốn.
Con Đường Từ Lý Thuyết Đến Sự Sống Động
Sự khác biệt giữa biết Phật pháp và sống Phật pháp là vô cùng lớn. Biết rằng “tham là nguồn gốc của khổ” là một việc, nhưng khi chúng ta thực tập chánh niệm và trực tiếp cảm nhận cách lòng tham làm tâm ta bồn chồn, mất bình an, thì đó là hoàn toàn khác. Đó là khi chân lý không còn là những chữ viết hay lời nói, mà trở thành kinh nghiệm sống động.
Thực tập Phật pháp trong thời đại ngày nay thực ra còn cần thiết hơn so với những thế kỷ trước. Vì cuộc sống hiện đại với nhịp độ nhanh, thông tin dư thừa, và những kích thích liên tục, khiến tâm chúng ta trở nên phân tán hơn bao giờ hết. Chính lúc này, những lời dạy về chánh niệm, về dừng lại quán chiếu, về sống đúng pháp, trở nên thực tế và cấp thiết hơn bao giờ hết.
Phật Pháp Chưa Tàng Xa Chúng Ta
Do đó, thay vì hỏi “Phật pháp còn hợp thời không?”, chúng ta nên hỏi “Tôi đã sống với Phật pháp như thế nào?”. Nếu bạn quan sát sâu và thực tập chân thật, bạn sẽ nhận ra rằng những gì Đức Phật dạy vẫn nguyên vẹn giá trị: lòng tham vẫn gây khổ, sân hận vẫn làm chúng ta mất bình an, si mê vẫn khiến ta chìm trong bóng tối. Chỉ khi có chánh niệm, trí tuệ và tình thương, ta mới thoát khỏi vòng lặn quằn đó.
Đây là những sự thật không hề thay đổi, dù ở thế kỷ V trước Tây lịch hay trong thời đại kỹ thuật số hôm nay. Phật pháp bất biến. Chỉ có niềm tin và sự thực tập của chúng ta là thay đổi. Khi quay về, khi bắt đầu thực tập nghiêm túc, bạn sẽ nhận ra: Phật pháp chưa tàng xa chúng ta bao giờ, chỉ là chúng ta đã xa rời Phật pháp. Hôm nay, có thể là lúc để quay trở lại.
