Kinh Dược Sư mang đến cho mỗi người một thông điệp sâu sắc về đức Phật Dược Sư và con đường tự giải thoát, tự giác ngộ thông qua nguyên lực, tha lực của Phật. Hằng năm khi xuân sang, muôn mầu mưa xuân trở về trên đất nước Việt Nam, tất cả mọi người hân hoan chào đón một năm mới với đầy niềm vui và mở ra hy vọng xán lân trong công việc. Bao giờ cũng vậy, mỗi người mong gia đình bình an, đất nước hòa bình, thịnh vượng. Vì vậy, chùa chiền, nơi mà mọi người thường đi đến lễ Phật đầu năm, cầu bình an, cầu quốc thơ dân an, hơn nữa là cầu cho bản thân, gia đình, mọi người tiêu tai tiêu nạn, tất bệnh tiêu trừ.
Chính vì thế, các chùa, tu viện thường mở hội Dược Sư đầu năm nhằm đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng, tín ngưỡng của hàng triệu tín đồ Phật giáo trên cả nước. Tuy nhiên, pháp hội Dược Sư ngoài ý nghĩa cầu bình an, tiêu trừ bệnh tật, nó còn thể hiện một triết lý hết sức đắc sắc của vị “Phật thầy thuốc” chuyên trị tâm bệnh. Bài viết tập trung trình bày phương thức bắt mạch tìm ra tâm bệnh của con người; phương thuốc trị là nhân tâm bệnh con người. Nhằm mục đích hướng dẫn con người nhận thức rõ triết lý, ý nghĩa thâm sâu của đức Phật qua hình thức lễ hội Dược Sư.
Giới Thiệu Về Kinh Dược Sư
Kinh Dược Sư là một trong những bộ kinh thuộc Đại Thừa Phật giáo, thể hiện triết lý của đạo Phật hết sức sâu sắc, từ hình thức cho đến triết lý tính không của Phật giáo, mang tư tưởng Đại Thừa. Kinh này đã được các nhà dịch thuật nổi tiếng Trung Hoa dịch sang tiếng Hán để đọc tụng trong các thời kỳ của các chùa Phật giáo khắp Trung Hoa.
Kinh Dược Sư là tác phẩm Phật giáo nói về đức Phật Dược Sư Lưu Ly và pháp hội chữa trị tâm bệnh nhân loại
Trong thời kỳ Đông Tấn (317-322), có bản dịch của ngài Miễn thi-lơi Mạt-đa-la; đời Lưu Tấn (năm 457) có bản dịch của ngài Huệ Giản. Thời kỳ nhà Tùy (năm 615) có bản dịch của ngài Đạt-ma-cập-đa; bản dịch của ngài Nghĩa Tịnh, bản dịch của ngài Huyền Trang. Trong đó, bản dịch của ngài Huyền Trang mang tính phổ biến, được ưa chuộng nhất. Song, Kinh Dược Sư cũng đã được các nhà dịch thuật Việt Nam dịch sang tiếng Việt như ngài Tuệ Nhân, ngài Mạt Trí, ngài Huyền Dung, ngài Trí Quang nhằm đáp ứng nhu cầu tụng đọc, cầu nguyện của các tín đồ Phật giáo.
Kinh Dược Sư trình bày về thế giới của Phật Dược Sư Lưu Ly, được xem là một trong những cảnh giới cực lạc, thanh tịnh, an lạc, dưới sự hướng dẫn của chư Phật, Bồ tát, mọi người đều thực hiện thiện, tu tập pháp thường nhân, là m lợi ích cho chúng sinh. Tuy nhiên, ngoài ý nghĩa mang tính phổ thông của niềm tin con người về “cầu chi Dược nay”, mang đến cho con người sự an lạc, tiêu tai tiêu nạn, nhờ vào tha lực của Phật, Bồ tát; Kinh Dược Sư còn thể hiện nét đặc trưng về một vị “Phật thầy thuốc” chuyên bắt mạch tìm ra tâm bệnh của con người và kê toa bộc thuốc để trị tâm bệnh của con người một cách hết sức hiểu quả.
Bắt Mạch Tìm Ra Tâm Bệnh Của Con Người
Trong cuộc sống xã hội ngày xưa cũng như ngày nay, khi con người cảm thấy huệ hạng trước những sự kiện, biến cố trong cuộc sống như thiên tai, lũ lụt, chiến tranh, nạn đói, làm ăn thất bại, bị lừa gạt, gia môn bất hạnh, hạnh phúc tan vỡ, con người thường hướng về một đấng thiêng liêng, một tha lực hùng mạnh có thể che chở cho mình, người thân vượt qua khổ nạn, tất bệnh tiêu trừ.
Trong nỗi khuang hoàng, lo sợ về tâm lý, con người không thể tự mình giải quyết hoặc không có phương thức để giải quyết những vấn đề để nan giải trong cuộc sống, sự bế tắc trong lối trình đau khổ dần dần tiến gần đến sự tuyệt vọng của bản thân và đó chính là con người tìm về sự thanh thần, bình an, sự che chở, nhờ vào tha lực của Phật, Bồ tát. Bởi lẽ, đức Phật Dược Sư là bậc thầy Từ bi, độ độ của mọi chúng sinh đang, đã và sẽ đau khổ trông chờ ngài cứu khổ để họ có một niềm tin vững chắc vào tương lai tươi sáng, một bầu trời an lạc, thoát khỏi cảnh nghèo cùng, bệnh tật, địa ngục được ngài chữa lành cân bệnh.
Đức Phật Dược Sư là bậc thầy Từ bi, độ độ của mọi chúng sinh đau khổ trong cuộc sống
Ngài đã phát mười hai nguyên lực lớn để cứu tất cả nhữ ng con người đang chìm đắm trong thế giới mê muội, đang bệnh tật trầm kha tuyệt vọng. Một trong mười hai lơi nguyên của ngài thể hiện hết sức sâu sắc về tinh thần Từ bi, ưu xứ nhân loại khi ngài còn là m việc Bồ tát:
“Nguyện đời sau này, khi ta đắc đạo, Vô thường Bồ đề nên, nếu như hữu tình, mắc mọi bệnh khổ, không ai cứu chữa, không chỗ nuôi thân, không người thân thiết, không cứu không nhà, bần cùng khốn khổ, một khi tên ta, nghe lọt vào tai, mọi bệnh đều hết, thân tâm yên vui, gia quyền tiền của, tất cả sung túc, rồi tu đắc đạo, Vô thường Bồ đề.”
Tuy nhiên, câu chuyện ở đây không phải là đường lại, phần ánh một nặng lực ngoài tại từ đức Phật trong việc thực hiện việc làm cứu độ con người của các ngài, đó chỉ là hình đồng mang ý nghĩa biểu trưng và được xếp hạng “bậc hai”. Trong khi đó, cốt lõi của vấn đề mang ý nghĩa sâu xa hơn, rộng lơn hơn, đó là bắt mạch tìm ra “tâm bệnh” của con người trong cuộc sống như thế nào.
Trong thực tiễn, một bác sĩ giỏi, một lương y tài năng, không phải là họ kê toa, cho uống thuốc thì gọi là một bác sĩ tài giỏi; mà yếu tố quan trọng nhất đó là tìm ra căn bệnh đúng với căn bệnh của người bị mắc bệnh để kê toa, uống thuốc. Cũng như vậy, lương y bắt mạch mà không nhận ra căn bệnh tiềm ẩn bên trong người bị bệnh, thì dù có kê toa, sắc thuốc uống hàng ngày, hàng tháng, hàng năm thì bệnh chỉ thêm nặng cho đến khi không còn hơi thở.
Do đó, việc bắt mạch tìm ra nguyên nhân căn bệnh của thân thể con người là điểm mấu chốt trong phương pháp chữa bệnh có hiệu quả. Đó không phải là điều mơi lại, mà nó đã được thực nghiệm từ rất lâu, được áp dụng một cách có hiệu quả trong phương pháp trị liệu của đức Phật Dược Sư, ngài được mọi người tôn kính với danh xưng “Phật thầy thuốc” trong lộ trình trị tâm bệnh cho con người.
Đối với sự phát triển vượt bậc của khoa học, sự tiến bộ của y học ngày nay trong việc điều trị những căn bệnh của thân thể con người không phải là một vấn đề khó khăn về mặt y khoa. Song, căn bệnh về tinh thần, tâm lý của con người, lại là một vấn đề hết sức nan giải, đòi hỏi một bậc thầy có nhiều kinh nghiệm nơi tâm mơi đủ trình độ để chẩn đoán và kê toa, bộc thuốc, thì bệnh mơi mong uyên giản. Bậc thầy đó là đức Dược Sư Lưu Ly, ngài quá tuyệt vời khi chỉ rõ căn bệnh trầm kha, lâu đời, khó trị của con người:
“Tội câu của chúng sinh rất nặng, bởi vì vô minh che tối, nên không hiểu nhân quả, không chuyên cần sám hối, cứ để cho tham, sân, si, tự do hành động, tạo các tội lỗi, nao sát, đạo, dâm, tội câu vô biên, mà oan nghiệp cũng kết thành vô lượng, thế mà cũng không hay, không biết; tội lỗi cũng ngày cũng sâu nặng.”
Chính vì con người không nhận thức được những yếu tố dẫn đến đau khổ, không làm chủ, kiểm soát được hành vi, hành động của chính mình nên con người loay hoay trong chuỗi ngày đau khổ. Nếu con người không thấy được “tâm bệnh” của chính mình, thì không có thuốc trị khỏi bệnh của tâm, không có vị Phật nào có thể cứu chúng ta thoát khỏi đau khổ.
Con người cần nhận thức được tâm bệnh của chính mình để tìm ra giải pháp khắc phục
Cho nên việc đầu tiên được Phật Dược Sư cứu con người đó là tìm ra nguyên nhân, nguồn gốc sinh ra các tội lỗi của chính con người, từ đâu mà con người từ bỏ “tâm thiện” để sống với đời sống “bất thiện”. Từ đó, ngài lên kế hoạch, tìm phương thuốc để cứu con người hết tâm bệnh trở thành người sống khỏe mạnh với bản chất thiện, giúp ích cho mọi người và xã hội.
Phương Thuốc Trị Tâm Bệnh Từ Phật Dược Sư
Sau khi bắt mạch tìm ra được tâm bệnh của con người, Phật Dược Sư kê toa phương thuốc để chữa lành những vết thương tâm lý, tinh thần của con người. Thuốc mà ngài kê toa không phải là những viên thuốc hóa học hay những bài thuốc Đông y thông thường, mà đó là những pháp môn tu tập, những nguyên tắc sống đầy tính nhân văn, đạo đức mà Phật giáo đã truyền lại.
Kinh Dược Sư đưa ra nhiều phương thuốc để trị tâm bệnh: từ việc tôn kính Tam Bảo (Phật, Pháp, Tăng), thọ trì năm giới, thực hiện các hành động từ bi, hoan hỷ, xả và các tu tập để giác ngộ. Những phương thuốc này không chỉ tác dụng tức thì mà còn có tác dụng dài lâu, giúp con người từng bước vượt qua những khổ đau của tâm thức.
Thông qua lễ hội Dược Sư, mỗi tín đồ Phật giáo được nhắc nhở về tầm quan trọng của việc nhận thức tâm bệnh và chủ động tìm kiếm phương thuốc để chữa lành. Đây không chỉ là một hoạt động tôn giáo thông thường, mà còn là một quá trình tự giác ngộ, tự cứu độ của con người trong việc khắc phục những khuyết điểm, những khó khăn tâm lý mà họ đang gặp phải.
Lời Kết
Phật Dược Sư với danh xưng “Phật thầy thuốc” không phải chỉ là một vị Phật có khả năng chữa trị bệnh tật thân thể, mà là một bậc thầy giảng dạy con người cách nhận thức tâm bệnh của chính mình và chủ động tìm kiếm phương pháp để khắc phục. Qua Kinh Dược Sư, mỗi tín đồ Phật giáo được hướng dẫn bước vào con đường tu tập, tự hoàn thiện bản thân, trở thành một con người sống có đạo đức, từ bi, giúp ích cho xã hội.
Mỗi lần tụng Kinh Dược Sư hoặc tham dự lễ hội Dược Sư, chúng ta nên nhớ rằng đây không chỉ là cơ hội cầu bình an bề ngoài, mà còn là cơ hội để chúng ta bắt mạch, tìm ra những tâm bệnh của chính mình và kiên trì thực hiện những phương thuốc mà Phật đã dạy nhằm tạo ra một cuộc sống an lạc, có ý nghĩa và đóng góp tích cực cho cộng đồng.
Tác giả: TT. TS Thích Lệ Quang – Trưởng Ban Giáo dục Phật giáo quận Tân Bình, TP. HCM
Tài liệu tham khảo:
-
Thích Huyền Dung (dịch), Kinh Dược Sư bốn nguyên công đức, NXB. Tôn giáo, năm 2013.
-
Thích Trí Quang (dịch), Dược Sư kinh sám, ấn bản điện tử.
-
Tuệ Nhân – Thích Mạt Trí (dịch), Kinh Dược Sư và sám pháp Dược Sư, NXB. Tôn giáo, năm 2019.
-
Viện Văn học, Thơ văn Lý – Trần, tập 2, NXB. Khoa học xã hội, Hà Nội, 1988.
