Truyện ngắn của Lưu Huyền
Cô gái lớn nhà ông Hai đi tu rồi, nghe đâu xuất gia ở một chùa nào đó trong Nam. Đang yên đang là nhi lại đi tu, chắc là làm đơn thất bại hay buồn tình duyên nên muốn dứt duyên đời.
Ở xóm nhỏ thanh bình này, mấy hôm nay bồng trơ nên xao xác bởi chuyện đó. Họ đoán đoán, thêm thắt, phán xét theo hướng nghiêm trọng hóa vấn đề. Tính ông Hai vốn bị ngoài mình miễng lưỡi thế gian, còn bà Hai thì không sao tránh khỏi những gồn lòng.
Bà Hai đi đâu về, ông quán còn ghim mấy hoa cớ may. Bà quẳng cái nón cối, rồi ngồi bệt xuống nền nhà tối hơn:
— Con người ta lớn lên thì dương vợ gả chồng, sinh con để cái, con mình thì đi vô chùa ở, để miễng đời quỏ ngày quỏ đêm!
Ông Hai ngồi trầm ngâm kéo từng hơi thuốc lá bên ấm trà mới chậm. Ông lúc nào cũng vậy, chấm rã và suy tư. Không thấy ông Hai nói gì, bà Hai lặng lặng vào nhà nấu cơm, khói báp thơm nồng xộc lên căn nhà già nua như chính tuổi tác của ông bà. Khói bay lên vòn trong nhà, rồi luôn qua từng kẽ ngồi, tan biến giữa thinh không. Bữa cơm trưa hôm đó thật mặn, bởi được chan thêm bao lời giểm pha của miễng đời. Ngay cả việc đưa tay xúc cơm, bà Hai cũng kèm theo tiếng thở dài, nghe xiêu vào và môn miệi. Ông Hai cứ cắm cục ăn, vừa buông chén xuống thì ông buông một câu thán nhiên:
— Không ai thương mình bằng cơm thương, cơm thương nên mới cho mình ăn được ngon! Ăn mà thở dài khác gì tự là làm mình khổ!
— Sợ tui với ông khổ, con cái toàn chọn điều không như ý! — Bà Hai trút câu than văng, sau khi nuốt miếng cơm nặng oằn trối qua cương họng.
— Là không như ý bà, hay không như ý thiên hạ?
Bà Hai lặng thinh, nhưng sắc mặt vẫn buồn man mác. Rõ rằng là không vừa ý thiên hạ, họ giểm pha, nên bà phiền lòng. Xong bữa cơm trưa, ông Hai ra nằm trên cái võng mắc phía dưới hiên, tay phẩy phẩy cái quạt mo cau, nói vòng ra chúc bà Hai ngồi rửa chân:
— Họ nói con mình thật bại, nên vô chùa trốn trái. Họ đâu có biết đó là con đường giác ngộ, không phải đường cùng!
Bà Hai nghe tắt thấy những lời ông nói, nhưng là làm sao bà hiểu hết mỹ câu tự của một người độc sách, một tú tài như ông. “Con đường giác ngộ” sao? Một cụm từ có nghĩa quá xa vời, so với một người quanh năm chỉ biết mùi chua của đất phèn như bà. Trong xóm, ông Hai nổi tiếng là người hiểu biết. Thời trước, ông đi nhiều nơi, học cao hiểu rộng. So với những người cùng thời, ông thuộc dạng có tri thức. Nhưng thời thế đưa đây, ông an phận làm một lão nông. Ông Hai có cái thú đọc sách, chiêm nghiệm kinh Phật. Hễ rảnh rồi ông lại kế cái ghế ra hiên ngồi, đặt một âm trà kế bên, từ tờn lật từng trang. Khi ông đọc sách, mặt ông tĩnh lặng như mặt hồ buổi sáng xuân.
Sợ bà Hai vẫn chưa hiểu, ông nhẹm người dạy, nói thêm:
— Bà cứ rầu vậy, sao con đường tu tập của con bà thành tứu được? Họ nói chi kể họ, cứ coi như gió thoảng qua tai!
Bà Hai im lặng, chẳng biết sự im lặng của bà là đã tưởng tận hay là sự miễn cưỡng chấp nhận. Đối với con cái, bà không hoạch định ra điều gì cả. Chọn lối đời nào cũng được, miễn bình an và đủ đầy. Tu tập là điều con bà phát nguyện từ nhỏ, là niềm tin tôn giáo mạnh liệt, là kết quả của chuỗi ngày nghe ông Hai nói nhiều về Phật pháp. Và hơn hết, đó cũng căn duyên. Thật ra, hạnh phúc được định nghĩa dưới nhiều dạng, mỗi người có chuẩn mực hạnh phúc khác nhau, miễn họ cảm thấy bằng lòng với thực tại là được. Ông bà Hai xem chọn lựa của con mình là lối đi hạnh phúc, nhưng người đời lại lo xa quá, họ cứ cho đó là bất hạnh.
Ông Hai còn có cái thú trồng cây, trồng hoa. Người ta thường nói, vĩnh cửu màu xanh lá cây. Xem việc trồng cây là niềm vui, ấy hản là một người có tâm hồn tao nhã. Bà Hai cho đó là việc thừa, nên hay cắn nhắn. Ngược đời, dạo này bà lại có thói quen giúp ông chăm sóc cây trong vườn. Bà dường như hơn với những lời nói thiết hơn của thiên hạ. Có lẽ, khi đã xế tuổi, người ta bắt đầu thích dựa vào những điều dung dị để sống. Ngoài việc đồng ăng, chăm sóc khu vườn là niềm vui của ông bà. Hôm trước đi chợ huyện, ông bà mua được hai cây cam sành miền Nam mang về trồng ngay đầu ngõ. Rải rác trong vườn, trồng khoảng chục gốc bưởi da xanh. Cây lưu đó ngay góc sân, được chiết ra thành nhiều cây, vì sợ mùa bão gió quét trực góc thì sẽ mất giống. Bà còn tí mẻ giúp ông vặt hết là cây mai giả, để ủ sức cho kịp ra hoa.
Khu vườn vì thế mà xanh ngát, có trái chua trái ngọt và hoa là bốn mùa. Buổi trưa, gió nón đông luôn qua kẽ lá, nghe lào xào như ru. Thi thoảng, thấy được đôi thằn lằn rực rích nhau trên thân cây xoài, nghe cả tiếng con kỵ nhông chạy lộp bộp trên lớp lá khó khi trông thấy dáng người, và vài con chim vòng nhau khi tranh ăn mấy trái lưu chín… Rất bình yên!
Rơi cũng như gió bay 1
Có hôm, đang ngồi nghỉ dưới tán cây xoài, ông Hai triết lý:
— Bà thấy không? Đầu từ tâm từ cho loài vô thức như cây cối, lại được thượng thời. Quả chủ trông vào miệng lưỡi thiên hạ, chỉ là làm mình phiền nào!
Bà Hai chỉ “ờ ờ” cho có, chứ chẳng hiểu ý ông là mấy. Mà bà cũng không cần hiểu cần kẽ, bà chỉ cần cảm nhận được sự an yên là được rồi.
Ở miền quê này, người ta chỉ là làm hai vụ mùa, vụ đông – xuân và hè – thu. Không làm vụ thu – đông, vì đây là thời gian mưa bão nhiều, có làm cũng chỉ mất mùa. Thời gian ấy là mùa đất nghỉ, đất chẳng phải vật kiệt phù sa để nuôi cây trồng. Người nông dân bắt đầu buông việc đồng ăng, đây cũng là mùa má mở hơi được quyền rão trên vai họ.
Ông Hai mất, và vào một mùa đất nghỉ như thế.
Ông ra đi rất nhanh, nhẹ nhàng và trầm lặng như chính cuộc đời ông. Ông không có một dấu hiệu bệnh tật nặng nào để lượng trước được. Ông báo mặt, lên giường nằm nghỉ. Rồi báo đừng nói gì thêm nữa, cũng đừng khóc. Lúc đó bà Há hốt hoảng la lên, thì ông đã ra đi, mãi mãi. Tai biến ấy mà, đã đến thì trơ tay chẳng kịp.
Mấy máe con bà Hai chít khăn tang trắng xóa. Bà ứa nước mắt, đưa con gái lớn nằm chặt tay bà: “Má đừng khóc, để người ra đi được thanh thản!”. Đó là đám tang không có tiếng khóc tang thương, người ở lại không bộ lệ tiếc nuối người đã mất. Máe con bà Hai bình tĩnh như một cách chấp nhận quy luật tự nhiên, dáu buồn đến tận cùng. Cây cối trong vườn cũng được cột tang để tưởng nhớ người trồng, gió vẫn thổi qua khu vườn, xào xạc như ru người vừa nằm xuống.
Sau cái ngày ông Hai vĩnh biệt với đất, đưa con gái thứ đi làm xa dần về ở hạng với bà Hai. Có hôm, bà ra chơi, nghe người đời xao xác: “Ông mất bất tử quá, bệnh vài bữa nửa tháng để con cháu chăm sóc trả hiếu rồi hả đi!”, “Chồng mất, cha mất mà máe con nhà ba không ứa nốt một giọt nước mắt nào!”…
Bà đạp xe về. Suy nghĩ của bà khác họ, bà vẫn thường nghe lúc trước ông Hai nói “sinh, trụ, dị, diệt” – đã là một cơ thể sống thì theo quy luật tự nhiên, con người ta phải giáo ưa và mất đi. Mất vì tuổi già, khác mất vì tai ương. Mất trong thanh thản, khác mất trong bệnh tật vật vã. Sự ra đi nào cũng đáng buồn, nhưng phải đón lấy như một lẽ dự nhiên. Đến giờ phút đó, quan trọng là phần tâm linh được yên ổn. Bây giờ, bà chẳng biết phải làm gì, ngoài việc tự an cái tâm cho mình bằng những điều ngày xưa ông hay nói với bà.
Sắp vào tháng bão, bà Hai ra vườn chặt bớt mấy nhành cây để gió không quét trực góc, khu vườn trông trơ trãi hạn ra. Buổi trưa nằm ở võng, bà không còn nghe tiếng gió luôn qua kẽ lá. Gió cứ rít thông thớc qua khu vườn trơ hoác, trời tuột qua lòng bà, không dừng lại thứ gì. Đời người, đến một lúc nào đó cũng sẽ như gió bay. Không hình hài, không nín giữ được, tan ra giữa cuộc đời bộn bề này.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyền góp một lần hoặc hằng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + Tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
