Tại Kosambi, một thời Đức Phật lưu trú ở tinh xá Ghosita chứng kiến một tình cảnh đáng buồn: các vị Tỷ kheo trong tăng già sống cạnh tranh, luận tranh, đấu tranh lẫn nhau, thậm chí còn dùng binh khí miệng lưỡi chống lại nhau. Họ không tự thông cảm, không chấp nhận thông cảm; không tự hòa giải, không chấp nhận hòa giải từ người khác. Cảnh tượng này đã thúc đẩy Đức Phật giảng dạy một bộ kinh vô cùng quý giá – kinh Kosambiya với nội dung về Sáu Pháp Hòa Kính. Đây không chỉ là bài học cho các vị tỷ kheo thời xưa, mà còn là chỉ dẫn vô giá cho bất kỳ cộng đồng Phật tử nào muốn xây dựng mối quan hệ hòa hợp, thắm thiết và vị tha.
Sáu Pháp Hòa Kính là gì?
Sáu Pháp Hòa Kính (Satirikâ dharmmâ) là sáu nguyên tắc cơ bản mà Đức Phật dạy để giúp tăng già duy trì sự hòa hợp, thống nhất và tình yêu thương lẫn nhau. Theo kinh Kosambiya, Đức Phật nói: “Nay các Tỷ kheo, có sáu pháp này cần phải ghi nhớ, tạo thành tưởng ái, tạo thành tưởng kính, đưa đến hòa đồng, đưa đến không tranh luận, hòa hợp, nhất trí.”
Giáo lý này thể hiện sâu sắc triết lý Phật giáo về sự liên kết, tương tương ứng và vị tha – những giá trị nền tảng để xây dựng một cộng đồng tu học vững mạnh. Sáu pháp này không phải những quy tắc khô cứng, mà là những nền tảng tình cảm và đạo đức giúp con người hiểu nhau, tôn trọng nhau và cùng tiến trên con đường tu tập.
Sáu Pháp Hòa Kính là những gì cụ thể?
Theo lời Đức Phật giảng dạy, Sáu Pháp Hòa Kính bao gồm:
Thứ nhất: An trú từ thân hành – Tỷ kheo cần phải an trú với các hành động của thân thể. Điều này có nghĩa là phải giữ gìn hành động thân thể của mình theo Pháp, không gây ngã, không làm phiền người khác. Khi tất cả mọi người trong cộng đồng đều cố gắng kiểm soát và điều chỉnh hành động thân thể của mình, sẽ không có mâu thuẫn, xung đột phát sinh từ những hành động bất hợp lý.
Thứ hai: An trú từ khẩu hành – Tỷ kheo cần phải an trú với những lời nói của mình. Kiểm soát lời nói, tránh nói những điều gây tổn thương, gây chia rẽ hay nói dối là cách để xây dựng niềm tin trong cộng đồng. Lời nói chính là công cụ mạnh mẽ để kết nối hoặc phá vỡ mối quan hệ, vì vậy tu tập kiểm soát khẩu hành là hết sức quan trọng.
Thứ ba: An trú từ ý hành – Tỷ kheo cần phải an trú với những suy nghĩ của mình. Tâm niệm phải được canh tân, những suy nghĩ tiêu cực, tâm ác ý cần được loại bỏ. Khi tâm được an định, lòng tham, sân, si sẽ dần biến mất, từ đó sinh ra lòng từ bi, hoan hỷ và xả bỏ.
Sáu Pháp Hòa Kính giúp xây dựng cộng đồng tăng già hòa hợp
Thứ tư: Chia sẻ tài vật một cách công bằng – Những tài vật mà tăng già nhận được, cần phải được chia sẻ công bằng giữa các vị tỷ kheo. Sự chia sẻ công bằng không chỉ là vấn đề kinh tế, mà còn biểu thị lòng bác ái, sự không tham lam của cộng đồng. Khi mọi người cảm thấy công bằng trong sự phân chia, lòng cam lòng, hài lòng sẽ phát sinh tự nhiên.
Thứ năm: Tuân thủ các giới luật một cách hoàn hảo – Những giới luật tăng già đã được thiết lập để bảo vệ tinh tuyết của tăng già, những giới luật này cần phải được tất cả các thành viên tuân thủ một cách nhất trí. Khi mọi người đều tuân thủ giới luật, sự kỷ luật sẽ được tạo lập, mối quan hệ sẽ trở nên minh bạch, và những mâu thuẫn sẽ được giải quyết dễ dàng hơn.
Thứ sáu: Chia sẻ những tri kiến tương tự về Pháp – Những thành viên trong cộng đồng cần phải có cùng một hiểu biết về Phật Pháp, về các giáo lý cơ bản. Khi mọi người có cùng một nền tảng về tín ngưỡng và hiểu biết Pháp, sẽ không có những hiểu lầm, những tranh cãi về các vấn đề căn bản.
Ý Nghĩa Sâu Sắc của Sáu Pháp Hòa Kính
Sáu Pháp Hòa Kính không chỉ là những hướng dẫn đạo đức đơn giản. Những pháp này phản ánh một triết lý sâu sắc về cách xây dựng các cộng đồng bền vững, dựa trên những nguyên tắc bất biến của tâm lý con người và những quy luật xã hội.
Khi Đức Phật giảng dạy về sáu pháp này, Ngài đang chỉ dẫn con đường để con người hiểu rõ rằng sự hòa hợp không phải đến từ những quy định áp đặt từ bên ngoài, mà từ sự tự giác, sự tôn trọng lẫn nhau và lòng vị tha. Đây là nền tảng của xã hội loài người, là cách để mọi người cùng sống trong bình yên, hạnh phúc và có ý thức sâu sắc về giá trị của mình.
Các pháp này cũng nhấn mạnh rằng cộng đồng tu học không phải là tập hợp những cá nhân độc lập, mà là một tổ chức sống với những phần tử liên kết chặt chẽ với nhau. Mỗi thành viên của cộng đồng có trách nhiệm giữ gìn sự hòa hợp bằng những hành động, lời nói và suy nghĩ của mình.
Áp Dụng Sáu Pháp Hòa Kính trong Đời Sống Hiện Đại
Mặc dù kinh Kosambiya được giảng dạy hàng nghìn năm trước, những giáo lý này vẫn còn rất phù hợp với đời sống hiện đại. Trong gia đình, tập thể làm việc, hay bất kỳ cộng đồng nào, những nguyên tắc về an trú với hành động thân, khẩu, ý; chia sẻ công bằng; tuân thủ những quy tắc chung; và có cùng một hiểu biết về mục tiêu chung đều là những yếu tố then chốt để xây dựng sự hòa hợp.
Gia đình Phật tử có thể áp dụng những pháp này để xây dựng mối quan hệ gia đình bền chặt, nơi mỗi thành viên tôn trọng và chăm sóc lẫn nhau. Các nhóm tu học, hội Phật tử cũng có thể dùng những nguyên tắc này để tạo ra một cộng đồng đặc sắc, nơi mọi người cảm thấy được đón nhận, được tôn trọng và có cơ hội phát triển tâm linh.
Kết Luận: Từ Kinh Điển đến Thực Hành
Sáu Pháp Hòa Kính của Đức Phật là một bộ kinh vô cùng quý giá, chứa đựng những bài học sâu sắc về cách xây dựng và duy trì sự hòa hợp trong bất kỳ cộng đồng nào. Những pháp này không phải những lý thuyết khô cứng, mà là những hướng dẫn thực tế, dễ hiểu và có thể áp dụng ngay vào cuộc sống hàng ngày.
Để tu học theo những pháp này, các Phật tử nên bắt đầu bằng cách tôn trọng thân, khẩu, ý của mình, chia sẻ tài vật một cách công bằng với những người xung quanh, tuân thủ những nguyên tắc đạo đức chung, và cùng nhau xây dựng một hiểu biết chung về giáo pháp. Từ đó, sự hòa hợp, yêu thương và bình yên sẽ phát sinh một cách tự nhiên, không phải là những lực lượng bên ngoài áp đặt, mà là kết quả của sự tự giác và vị tha của mỗi cá nhân.
Hãy nhớ rằng, sự hòa hợp là nền tảng của hạnh phúc – hạnh phúc của gia đình, hạnh phúc của cộng đồng, và hạnh phúc của cả xã hội nhân loại. Khi chúng ta tu học theo Sáu Pháp Hòa Kính, chúng ta không chỉ xây dựng một cộng đồng mạnh mẽ, mà còn góp phần nâng cao nhân cách, tâm linh của chính bản thân mình.
Tham khảo kinh điển:
- Kinh Kosambiya (Kosambiya Sutta) – Trung Bộ, quyển I
- Bản dịch: Đại Tạng Kinh Việt Nam (VNCPHVN), Hà Nội, 1992
