Trong đạo Phật, hạnh phúc không phải là khái niệm trừu tượng hay mục tiêu xa vời mà là trạng thái hiện tại mà bất kỳ ai cũng có thể đạt được. Hạnh phúc gắn liền với việc ươm mầm trí tuệ. Không thấu hiểu thì không thể sẻ chia, không thể cảm thông và thương yêu sâu sắc. Sự thấu hiểu chính là nền tảng bền vững của tình thương yêu và khát vọng hạnh phúc chân thật mà Đức Phật đã chỉ bày cho chúng ta.
Năm 2013, Liên Hiệp Quốc chọn ngày 20 tháng 3 làm Quốc tế Hạnh Phúc, khuyến khích nhân loại hành động tích cực và nỗ lực xây dựng thế giới đại đồng, đem lại hạnh phúc cho mỗi người. Việt Nam lần đầu tiên tổ chức ngày này vào năm 2014 với chủ đề “Yêu thương và chia sẻ”, nhằm truyền tải thông điệp quan trọng đến mỗi cá nhân, gia đình và tổ chức. Tuy nhiên, theo lời dạy của Đức Phật, hạnh phúc thực sự không phải chờ đợi một ngày đặc biệt trong năm, mà có thể được xây dựng mỗi ngày bằng cách hiểu biết đúng đắn và hành động chính tới.
Hạnh Phúc: Từ Mong Muốn Đến Hiểu Biết
Ai cũng mong muốn hạnh phúc nhưng không phải ai cũng biết cách thực hiện. Đó chính là lý do Đức Phật xuất hiện để chỉ bày cho nhân loại con đường đưa đến hạnh phúc bền lâu. Theo lời dạy trong Kinh Pháp Cú, Đức Phật khẳng định rằng “Giải thoát an lạc, giác ngộ và tĩnh độ đều ở ngay trong tâm của chúng ta”. Tuy nhiên, để đạt được điều này, con người cần phải nỗ lực tu tập và áp dụng những lời dạy vào cuộc sống hàng ngày.
Đức Phật dạy về con đường hạnh phúc qua hiểu biết và thực hành giáo pháp
Hạnh phúc theo đạo Phật rất đơn giản, bất cứ ai cũng có thể đạt được, miễn sao đi đúng con đường chính pháp mà Ngài đã vạch ra. Trong kinh, Đức Phật từng dạy về sự chấm dứt khổ đau: “Nay các Tỳ kheo, trong tất cả pháp, dù là pháp hữu vi hay vô vi, pháp giải thoát ly tham là cao quý nhất. Ấy nghĩa là giải thoát khỏi kiêu mạn, diệt trừ tham, nhổ tận gốc sự chấp thủ, cắt đứt sự tiếp tục, dập tắt khát ái, giải thoát, chấm dứt, Niết-bàn”. Lời dạy này cho thấy rằng Đức Phật không cứu độ chúng ta mà chỉ bảo chúng ta con đường sáng suốt để tự độ lấy mình.
Khi nương tựa vào Phật Pháp một cách tỉnh thức, mỗi người sẽ có trong tay ngọn đuốc sáng, tự mình thắp lửa và vững bước chủ động trên con đường tìm chân giá trị của hạnh phúc. Đức Phật đã soi rõ cho mỗi người nhìn vào tự tánh: “Người là ngọn đuốc và là nơi nương náu cho chính người. Người đừng tự phó thác vào chỗn dung thân nào khác”. Nhân loại không nên rơi khỏi mình để tìm cứu ở ngoài sẽ dễ lạc và quên đi cái tinh túy quý giá nhất, cái sáng suốt vốn có chính là “Phật tánh”.
Hiểu Biết: Chìa Khóa Mở Cánh Cửa Hạnh Phúc
Theo đạo Phật, cấu trúc hạnh phúc bao gồm sự thấu hiểu, tình thương yêu và hành động chia sẻ. Phật dạy rằng: “Tình yêu thương là cội nguồn của hạnh phúc”. Bởi vì hận thù không thể hóa giải bởi hận thù, mà hãy dùng tình yêu và lòng bao dung hóa giải mỗi hận thù, đây là chân lý muôn đời. Triết lý nhà Phật vẫn luôn là: “Nhân một chút sống yên gió lặng, lui một bước biển rộng trời cao”. Ở đây, “lui một bước” không phải vì yếu hèn, sợ hãi mà là cảnh giới của trí tuệ và sự tỉnh thức là chủ chính mình.
Tình thương và sự thấu hiểu là nền tảng của hạnh phúc trong Phật giáo
Theo lời dạy của Đức Phật, cấu trúc ham muốn quá mức và không đạt được là nguyên nhân gốc của mỗi nỗi khổ đau trên đời. Tâm sinh ham muốn quá nhiều mà không đạt được, thế là khổ đau. Bản thể chúng ta được hình thành từ suy nghĩ. Gieo suy nghĩ gặt tính cách, gieo tính cách gặt số phận. Bằng suy nghĩ, con người có thể kiến tạo ra thế giới theo cách của riêng mình. Đức Phật cũng từng dạy rằng: “Ta ra đời vì lòng thương tưởng với đời và vì hạnh phúc của chư Thiên và loài người”. Nói cách khác, Đức Phật ra đời vì lòng từ bi muốn giáng hộ chúng sinh, nhưng cũng chính NgàI tuyên bố: “Cũng như nước biển chỉ có một vị là mặn, đạo của Nhà Lai cũng có một vị là giải thoát”.
Hạnh Phúc Chính Là Hiện Tại, Không Phải Quá Khứ Hay Tương Lai
Hạnh phúc không phải là thứ gì đó ở trong quá khứ hay chờ đợi ở tương lai, mà nó hiện hữu ngay tại đây và bây giờ. Con người thường có xu hướng hối tiếc về quá khứ hoặc lo lắng về tương lai, từ đó mất đi những khoảnh khắc hạnh phúc trong hiện tại. Suy nghĩ lạc quan, tích cực hơn sẽ giúp bạn thấy cuộc đời mình thay đổi. Hãy học cách chấp nhận để thấy cuộc đời vẫn luôn tươi đẹp và đáng sống.
Hạnh phúc hiện tại không phụ thuộc vào quá khứ hay tương lai
Thượng tọa Thích Phước Đạt khẳng định rằng: “Từ điểm nhìn này, dưới ánh sáng của Đạo Phật, tất cả mỗi dân tộc cũng như mỗi người đều bình đẳng về Hạnh phúc, về Tự do trong đời sống hiện hữu này. Bản Kinh Diệu Pháp Liên Hoa là sự minh chứng cho lý tưởng giải thoát bình đẳng trong hiện thực hóa cuộc đời. Hình ảnh Hoa Sen dâu ở trong bùn, vương lên từ trong bùn lấy vương nở hoa tươi đẹp vô cùng. Nó minh chứng cho sự hợp nhất, sự quy hướng về Phật thừa duy nhất”. Cũng vậy, mỗi người, mỗi thành phần xuất thân khác nhau trong xã hội cũng có thể sống trong nhà Phật, ăn cơm Phật, mặc áo Phật, làm việc Phật với cái tâm Phật thì sẽ có cuộc sống an lạc, hạnh phúc cho bản thân và cộng đồng.
Giải Thoát Khổ Đau Bằng Hành Động Chia Sẻ
Người con Phật không những thấm nhuần chân lý Đức Phật mà còn phải biết thực hành hiểu để thương, hòa nhập để yêu thương và chia sẻ, và gieo mầm hạnh phúc trong đời hiện tại. Chỉ có “hiểu” mới có “thương” và ươm mầm hạnh phúc khi ta biết cho đi. Trong đạo Phật, hạnh nguyện từ bi gắn liền với việc ươm mầm trí tuệ và sự thấu hiểu. Không thấu hiểu thì không thể sẻ chia, không thể cảm thông và thương yêu sâu sắc. Sự thấu hiểu chính là nền tảng bền vững của tình thương yêu và khát vọng hạnh phúc mà chúng ta mong muốn.
Hạnh phúc lớn nhất của người con Phật là không chỉ thấm nhuần lời dạy Đức Phật mà còn phải biết thực hành hiểu để thương, hòa nhập để yêu thương và chia sẻ, và gieo mầm hạnh phúc trong đời hiện tại. Biết trân trọng những điều đang có, chỉ có tâm an, trí sáng và thân thể an lạnh thì cuộc sống mới thật sự hạnh phúc. Ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn, nếu ta biết giữ tâm an yên, vui lạc và biết chia sẻ với những người khác, ta sẽ cảm nhận được hạnh phúc chân thật.
Thực Hành Từ Bi Để Xây Dựng Hạnh Phúc Chung
Việc thực hành từ bi không chỉ là viết trên giấy hay nói trên miệng, mà là hành động cụ thể hàng ngày. Khi ta biết lắng nghe cơn đau của người khác, khi ta biết đặt mình vào vị trí của người khác, khi ta sẵn sàng giúp đỡ mà không cầu cúng, đó là khi hạnh phúc thực sự được sinh ra. Hạnh phúc của tôi gắn liền với hạnh phúc của người khác, vì chúng ta đều là một trong toàn thể.
Hạnh phúc theo lối sống Phật giáo không phải là sự giàu có vật chất, địa vị cao sang hay danh vọng xa hoa, mà là sự an yên của tâm, sự sáng suốt của trí và sự khỏe mạnh của thân. Những gì chúng ta làm hôm nay sẽ định hình cuộc sống của chúng ta ngày mai. Vì vậy, hãy lựa chọn hành động với tình yêu, hiểu biết và sự chia sẻ để xây dựng một cuộc sống và một xã hội hạnh phúc, bình đẳng và công bằng.
Kết Luận: Sống Hạnh Phúc Bắt Đầu Từ Đây
Hạnh phúc chính là hiện tại, không phải quá khứ hay tương lai. Người con Phật hãy làm theo những lời Phật dạy về hạnh phúc, luôn bình tĩnh giữ gìn cho “Thân khỏe – Tâm an – Trí sáng” và an vui đón nhận cuộc sống. Biết trân trọng những điều đang có, chỉ có tâm an, trí sáng và thân thể an lạnh thì cuộc sống mới thật sự hạnh phúc.
Hạnh phúc lớn nhất của người con Phật là không chỉ thấm nhuần lời dạy Đức Phật mà còn biết thực hành để hiểu, yêu thương và chia sẻ, gieo mầm hạnh phúc trong đời hiện tại. Chỉ có “hiểu” mới có “thương”, và chỉ khi biết cho đi mới có thể ươm mầm hạnh phúc chân thật.
Cuộc sống hạnh phúc không phải là sự chờ đợi hay mong manh, mà là sự lựa chọn hàng ngày. Hãy chọn suy nghĩ tích cực, hãy chọn hành động từ bi, hãy chọn chia sẻ với tình yêu. Khi bạn bắt đầu sống theo những nguyên tắc này, bạn sẽ thấy hạnh phúc không phải là một điều gì xa vời, mà nó đã hiện hữu ngay tại đây, ngay bây giờ, chỉ chờ bạn nhận ra.
Đó chính là “Sống hạnh phúc theo lời Phật dạy” mà mỗi chúng ta đều có khả năng thực hiện. Hãy bắt đầu hôm nay, từ những việc làm nhỏ nhất, với một tâm tứ vô lượng tâm của từ, bi, h喜, xả, để mỗi ngày của chúng ta trở thành một ngày Quốc tế Hạnh phúc, và cuộc sống mỗi người, mỗi gia đình, mỗi cộng đồng sẽ chứa đựng hạnh phúc bền vững và ý nghĩa sâu sắc.
