Quảng Tâm
Một thời, Thế Tôn trú ở Sāvatthi. Rồi vua Pasenadi nước Kosala, vào buổi trưa đi đến Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và ngồi xuống một bên. Thế Tôn nói với vua Pasenadi đang ngồi một bên:
— Thưa Đại Vương, Đại Vương đi từ đâu đến trong giữa trưa như thế này?
— Ở đây, bạch Thế Tôn, có triệu phú gia chủ ở Sāvatthi bị mệnh chung, và con đến để xem tài sản của vị khách hàng này không có con được chỉ vào nơi thành. Bạch Thế Tôn, có đến tám triệu đồng tiền vàng, không nói đến tiền bạc bằng bạc. Bạch Thế Tôn, tuy vậy để ăn của triệu phú gia chủ ấy lại chỉ gồm có cháo tấm chua ngày hôm qua để lại. Còn vài mặc chỉ mang vài gai may thành ba tấm. Còn xe thì đi xe nhẹ, cũ kỹ và hư nát, có gần tấn che bằng lá.
— Thật như vậy, thưa Đại Vương! Một kẻ không phải Chân nhân, thưa Đại Vương, dù cho có được tài sản lớn không đem lại an lạc cho mình, không đem lại an lạc cho cha mẹ, không đem lại an lạc cho vợ con, không đem lại an lạc cho các người phục vụ, cho các người làm công hoan hỷ, không đem lại an lạc cho bạn bè thân hữu; đối với các vị Sa-môn, Bà-la-môn, không thiết trí các sự cúng dường hướng thượng, có khả năng đưa lên thượng giới, đưa đến lạc quả, hướng đến Thiên giới. Các tài sản của người ấy nếu không thể dụng chơn chính, thời vua chưa sẽ cướp đoạt, hay trộm cắp cướp đoạt, hay bị lửa đốt, hay bị nước cuốn trôi, hay bị con châu thừa tự thù nghịch cướp đoạt. Sự việc là như vậy, thưa Đại Vương, các tài sản nếu không thể dụng chơn chính, đưa đến tổn giảm, không đưa đến thể hương.
— Và bậc Chân nhân, thưa Đại Vương, có được tài sản lớn, đem lại an lạc cho mình, đem lại an lạc cho cha mẹ, đem lại an lạc cho vợ con, đem lại an lạc cho người phục vụ, cho người làm công, đem lại an lạc cho bạn bè thân hữu; đối với các vị Sa-môn, Bà-la-môn, thiết trí các sự cúng dường hướng thượng, có khả năng thăng lên thượng giới, đưa đến lạc quả, hướng đến Thiên giới. Các tài sản của người ấy được thể dụng chơn chính, thời vua chưa không cướp đoạt, hay trộm cắp không cướp đoạt, hay không bị lửa đốt, hay không bị nước cuốn trôi, hay không bị con châu thừa tự thù nghịch cướp đoạt. Sự việc là như vậy, thưa Đại Vương, các tài sản nếu thể dụng chơn chính, sẽ đưa đến thể hương, không đưa đến tổn giảm.
(Tương Ưng Bộ I, chương 3, phẩm 2)
Sử dụng tiền bạc đúng phép theo lời Phật dạy
Ý Nghĩa Giáo Pháp
Làm ra nhiều tiền của, có tài sản lớn vốn rất khó khăn nhưng biết xài tiền cho đúng đắn, hợp lý lại là điều không phải dễ. Thông thường, người ta thường nói “có tiền thì mua tiền cũng được”, nhưng trong ánh sáng giáo pháp Phật, điều này cần được xem xét lại một cách sâu sắc hơn.
Có thể xem “thể dụng chơn chính” chính là quan điểm của Thế Tôn về việc sử dụng tiền bạc, nói nôm na là tiêu tiền, sử dụng đồng tiền của mình là làm ra để mình và người đều lợi ích. Đây là nguyên tắc cơ bản về sử dụng tài sản trong Phật giáo.
Trước hết, tiền bạc mình làm ra để cải thiện đời sống cho chính mình, đem đến an lạc cho cha mẹ và vợ con, nói chung là xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc. Kế đến là san sẻ lợi lộc ấy đến các công sứ, nhân viên, bạn bè thân hữu, những người đã góp sức làm ra tiền bạc cho mình. Phật dạy rằng khi tiền tài được sử dụng đúng cách, nó sẽ mang lại hạnh phúc cho nhiều người trong cộng đồng.
Điều đáng nói ở đây là Thế Tôn đã đề cập đến lợi ích song phương. Quan tâm đến lợi ích cộng đồng, gần nhất là những công sứ và thân hữu như là một phương cách để duy trì sự phát triển ổn định, bền vững. Trong bối cảnh phân biệt giai cấp vô cùng khắc nghiệt như xã hội Ấn Độ cổ đại thì quan điểm này của Thế Tôn thật đáng trân trọng.
Không chỉ thiết lập hạnh phúc trong hiện tại, Thế Tôn còn chỉ dạy phương cách thiết lập hạnh phúc trong đời vị lai bằng cách cúng dường chỉ vị Sa-môn. Tam bảo là ruộng phước tối tông trong thế gian, dùng một phần tài sản có được dâng cúng Tam bảo để trang nghiêm phước báo tự thân cũng là một cách sử dụng tiền bạc có ý nghĩa sâu sắc.
Tiền bạc nói cho cùng cũng chỉ là phương tiện. Nếu tiêu xài phung phí vô bổ, không dùng đồng tiền có được để làm lợi ích cho đời sống cá nhân và cộng đồng thì tiền bạc ấy xem ra cũng chẳng có mấy giá trị, vì không biết thể dụng chơn chính. Hoặc bo bo cắt chứa tiền bạc cho đầy kho lầm mà chẳng khiến sinh thêm lợi ích cho mình và người thì kết cuộc ra đi mình cũng trắng tay.
Do vậy, người đề tự Phật sau khi cần mầu lao động, kiếm tiền cần phải sử dụng tiền bạc đúng phép để đem đến lợi ích cho mình và người, đời này và những đời sau. Đây chính là lời dạy quý báu của Thế Tôn về việc sử dụng tài sản trong cuộc sống.
Phật dạy rằng hạnh phúc thực sự không đến từ việc tích góp tiền bạc, mà đến từ việc biết sử dụng tiền bạc một cách khôn ngoan, có trách nhiệm và có từ tâm. Một người biết dùng tiền để chăm sóc gia đình, giúp đỡ người lao động, cúng dường Tam bảo thì mới thực sự là một người giàu có về tinh thần, mới thực sự nếm được vị ngọt của lạc quả.
Kết Luận
Qua bài giáo pháp này, Thế Tôn nhắc nhở chúng ta rằng tiền bạc chỉ là công cụ để tạo điều kiện cho hạnh phúc, chứ không phải là hạnh phúc. Sự khôn ngoan nằm ở khả năng sử dụng nó đúng cách: giáp thiện cho bản thân, cho gia đình, cho những người gần gũi, và đặc biệt là cúng dường Tam bảo để gieo nhân phước báo cho tương lai.
Hãy sử dụng tài sản của mình với tâm bố thí, với trí tuệ, để mang lại an lạc cho tất cả chúng sanh. Đây chính là đạo đức của người tu tập Phật pháp, là con đường dẫn tới thể hương, tới hạnh phúc bền vững.
CÙNG NHAU XIÊU DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyền góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiêu dương Đạo Pháp)
