Có những sự trao truyền từ bên ngoài mình nhận được từ những hình ảnh đẹp, âm thanh hay, mùi hương, pháp vị và chúng cũng trở thành con người của mình. Cũng có những sự trao truyền và lặp lại đem đến bệnh hoạn và khổ đau, nhưng cái may mắn là con người không phải tuân theo hoàn toàn thuyết định mệnh. Lời Phật dạy về “Tam luân không tự châu” mang ý nghĩa sâu sắc này—con người có khả năng chọn lựa, thay đổi và trị liệu những gì được trao truyền từ tiền nhân.
Trong thiên nhiên, sự trao truyền và lặp lại của các yếu tố sinh học diễn ra liên tục. Khi quan sát cánh cây, chúng ta thấy được có một sự lặp lại trong cái mô hình (repeating patterns) của thân cây và cánh cây. Điều này trong sinh vật học được gọi là Fractal. Ví dụ như trong nhành cây này, mình thấy nó bắt đầu từ một thân chung, rồi nó chia ra, chỉ ra là làm 3 nhánh. Mỗi một nhánh sau đó chính nó lại chỉ ra là làm 3, rồi mỗi một nhánh nhỏ này lại chỉ ra làm 3, và cứ tiếp tục như vậy. Sự lặp lại này không phải ngẫu nhiên, mà nó phản ánh một quy luật sinh học sâu sắc về sự phát triển và truyền thừa.
Khi bạn quan sát mỗi đoạn như vậy, thì bạn thấy đoạn này là sự lặp lại của đoạn kia. Bụt cũng đã dạy về điều này trong giáo lý “Tam luân không tự châu”. Trong sự trao truyền, người trao truyền, người tiếp nhận sự trao truyền, và vật được trao truyền là một, không hề sai khác. Giáo lý này nhấn mạnh tính liên kết vốn có giữa những trao truyền khác nhau trong vũ trụ.
Nhìn Sâu Vào Bản Chất của Sự Tương Liên
Nhiều người thường nghĩ rằng: “Cha khác với con, mẹ khác với con. Chồng khác với vợ. Họ là những người khác nhau.” Nhìn bề ngoài, điều này hoàn toàn có vẻ đúng. Cơ thể của người con hoặc một người trong tầng thân của mình khác mình. Những tư duy và cảm thụ của người đó là khác mình. Người con, người cha, mẹ, anh chị em, bạn đồng tu, hoặc người hôn phối của mình là khác mình.
Nhưng khi có sự tu học và có sự nhìn lại, mình sẽ thấy được mình trong họ và họ trong mình. Thiên nhiên dạy chúng ta tất cả những bài học này, rằng sự trao truyền được lặp lại, chính nó được tiếp nối. Khoa học chứng minh được điều này. Khi tinh trùng của người cha nhập vào trứng của người mẹ, thì tinh trùng đó đóng góp 23 nhiễm sắc thể của người cha và trứng đó đóng góp 23 nhiễm sắc thể của người mẹ. 23 nhiễm sắc thể từ người cha chứa đầy tất cả các thông tin di truyền của người cha dưới dạng gen. 23 nhiễm sắc thể từ người mẹ chứa đầy tất cả thông tin di truyền của người mẹ.
Không phải chỉ màu mắt, màu tóc, hình dáng của thân thể, mà những bệnh di truyền như bệnh huyết áp cao, bệnh tiểu đường, nhiều loại bệnh ung thư cũng được trao truyền. Những cá tính, lễ thói, tư duy và tập khí cũng được trao truyền. Tất cả những gì trong chúng ta đều là kết quả của sự trao truyền từ tiền nhân và sự trao truyền này có sự lặp lại.
Sự Lặp Lại Trong Mã Di Truyền
Trong y khoa có một bệnh gọi là Huntington’s Chorea. “Chorea” là từ chữ choreography, nghĩa là điệu múa. Người có bệnh này thì hai cánh tay luôn di động như đang múa, và người đó không thể nào là làm chủ, dừng lại hai cánh tay của mình. Những nhà di truyền học nhìn vào cấu trúc gen và khám phá rằng có sự lặp lại trong ba chuỗi phân tử DNA (CAG). Ví dụ như bộ mã CAG trong người cha được lặp lại 30 lần, thì người cha dù mang mầm bệnh nhưng không biểu hiện bệnh này. Nhưng nếu người con sinh ra và lớn lên với những điều kiện nội tại và ngoại tại nào đó mà CAG được lặp lại hơn 36 lần (nếu ít hơn 30 lần thì không bệnh, nhưng hơn 36 lần là mang bệnh) thì người con sẽ biểu hiện bệnh Huntington’s Chorea.
Nhìn người cha không thấy cái bệnh, nhưng nếu nhìn vào tận nguồn, mình thấy người cha mang mầm của căn bệnh và đã trao truyền cho con của mình. Có những sự lặp lại đưa đến sự sống. Chúng cần thiết và xảy ra thường xuyên trong thiên nhiên và trong con người. Ví dụ như sự lặp lại trong các loại cây cỏ—nếu không có cây cỏ, chúng ta không thể sống được. Nếu không có sự lặp lại của các gen chúng ta cũng sẽ không có sự sống.
Ý thức được điều này trong khi tu học giúp chúng ta sáng suốt chọn lựa và làm chủ những gì mình nên lặp lại. Đó là cái khôn ngoan mà Phật giáo dạy chúng ta về tự do ý chí. Con người không hoàn toàn bị chi phối bởi di truyền; chúng ta có khả năng thay đổi, hướng nắng lượng của mình, và chọn những sự trao truyền tốt lành để nuôi dưỡng.
Tài Sản Vô Giá Từ Tiền Nhân
Có những cái rất đẹp mà tổ tiên, cha mẹ đã trao truyền cho mình, và mình có thể tiếp tục nuôi dưỡng và phát triển. Giáo lý Phật dạy rằng con người là sự liên tiếp của tất cả những sự trao truyền trong vũ trụ. Trong sinh hoạt tầng thân với nhau cũng có những sự trao truyền rất đẹp từ chính pháp mà mình có thể học hỏi, đem vào con người của mình và sống được.
Đối với riêng con, sống với Tăng thân không nhưng con học được từ Sư Ông, mà con cũng học được rất nhiều từ các thầy, các sư cô, các sư anh, sư chị, sư em của con. Giống như con vịt con đi sau lưng con vịt mẹ, nó bắt chước cách đi của mẹ nó. Mình cũng vậy, có những cái đẹp từ bên trong đã được ghi mã trong mỗi tế bào của mình. Cũng có những sự trao truyền đến từ bên ngoài mà mình nhận được từ những hình ảnh đẹp, âm thanh hay, mùi hương, pháp vị và chúng cũng trở thành con người của mình.
Tảng bảo của tâm linh được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác
Cũng có những sự trao truyền và lặp lại đem đến bệnh hoạn và khổ đau. Nhưng cái may mắn là con người không phải tuân theo hoàn toàn thuyết định mệnh. Theo thuyết định mệnh, trao truyền như thế nào thì sự tuân theo và sự lặp lại phải y như thế đấy, như trong sự lặp lại của thân cây và các cánh cây. Con người có khả năng chọn lựa, chuyển hóa và trị liệu.
Phát Huy Khả Năng Thay Đổi Thân Tâm
Con người có thể hướng nắng lượng của mình. Ví dụ như khi đi tu, người tu có cơ hội thay đổi được thân và tâm của mình. Như trong câu: “Phát tức siêu phương, tâm hình dĩ tục”. Mình học ăn, nói, đi, đứng, nằm, ngồi có chính niệm, có uy nghi, nên phong cách của thân mình sẽ thay đổi. Mình học tư duy và nhìn vào các hiện tượng của tâm khác thường lẫy, nên thái độ và những tâm hành của tâm mình cũng thay đổi.
Nếu chúng ta có nhiều kiến thức, ngay cả kiến thức Phật học, nhưng không áp dụng được, thì thân tâm của chúng ta vẫn phản ứng và hình xử theo lễ thói trước kia. Nhưng nếu chúng ta tu tập và nhìn sâu, chúng ta sẽ khám phá và chế biến được những áp dụng thực tiễn. Đây chính là cái khác biệt giữa chỉ biết và thực hành.
Khi tu học Phật pháp, chúng ta học cách nhận diện những sự trao truyền nào xứng đáng được lặp lại, và những sự trao truyền nào cần được thanh lọc, thay đổi. Chúng ta không bị động trong những ảnh hưởng của quá khứ, mà có thể chủ động hướng dẫn cuộc đời mình theo hướng bình an và giác ngộ.
Vinh Dự Là Tình Tiếp Nối
Sự tu tập là một hành trình liên tục của sự tiếp nối—tiếp nối những điều tốt lành từ tiền nhân, tiếp nối chánh pháp của Phật, và đặc biệt là tiếp nối khả năng biến hóa của con người. Chúng ta là những hạt giống được trồng bởi tiền nhân, nhưng ta cũng có quyền quyết định xem chúng ta sẽ nở hoa thành hình dáng nào.
Giáo lý Phật dạy về “Tam luân không tự châu” chính để giúp chúng ta hiểu rằng, mặc dù có sự trao truyền từ quá khứ, nhưng chúng ta vẫn có tự do ý chí. Bằng cách tu học, nuôi dưỡng tâm được, và làm chủ hành động, chúng ta có thể tạo ra những sự trao truyền tốt lành cho thế hệ sau. Đó là sự vinh dự, là sự tiếp nối của một nụ hoa trong vườn vô tận của Phật giáo.
