Tại vùng Rajagaha, Đức Phật đã dạy các vị tỳ khưu một bài pháp đầy ý nghĩa về sức mạnh của con người. Không phải tất cả mọi người đều có sức mạnh theo cách hiểu thông thường – những người to khỏe, vai rộng và cơ thịt cuồn cuộn. Thực tế, mỗi hạng người đều sở hữu một loại sức mạnh riêng biệt, một công cụ tâm linh độc đáo để tồn tại và phát triển. Biết được thế mạnh của mỗi hạng người để xây dựng cuộc sống hòa hợp và an vui là đích cao của nghệ thuật sống. Bài pháp này của Đức Phật có ý nghĩa sâu sắc đối với việc tu tập hiểu biết chính mình và người khác của mỗi vị Phật tử.
Trong kinh điển, Đức Phật đã nêu rõ: “Này các tỳ khưu, có tám sức mạnh này. Thế nào là tám? Sức mạnh của trẻ con là khóc; sức mạnh của đàn bà là phần nó; sức mạnh của kẻ ăn trộm là vũ khí; sức mạnh của vua chúa là uy quyền; sức mạnh của người ngu là áp đảo; sức mạnh của bậc hiền trí là cảm hóa; sức mạnh của vị nghe nhiều là thẩm sát; sức mạnh của Sa môn, Bà la môn là nhuận nhục.”
Sức Mạnh Tự Nhiên Của Mỗi Hạng Người
Tiếng khóc là sức mạnh tự nhiên của trẻ con. Khi em bé chào đời và tiếng khóc vang lên, đó chính là lệnh triệu hồi mạnh nhất có thể thay đổi toàn bộ sự chú ý của người lớn xung quanh. Tiếng khóc cắt lên như roi quất vào lòng mẹ, có quyền uy chi phối hành động của các thành viên gia đình để hướng về phía bé. Người mẹ sẽ buông hết công việc, thậm chí bất chấp những hiểm nguy tại công sở để chạy về phía con yêu. Đó là một sức mạnh hoàn toàn tự nhiên, không cần học, không cần rèn luyện nhưng lại vô cùng hiệu quả.
Đứa trẻ nhỏ khóc lên trong vòng tay của mẹ, thể hiện sức mạnh thiên nhiên của em bé
Sức mạnh của người phụ nữ – “phần nó” – có ý chỉ đến sự nhu mỹ, duyên dáng và ảnh hưởng tâm linh. Phái nữ có thể yếu thế trong thể chất nhưng lại mạnh mẽ trong cảm xúc và khả năng kết nối. Người phụ nữ thường mềm mỏng, dịu dàng duyên dáng nhưng khi họ nổi giận thì sức mạnh tâm lý của họ có thể thay đổi cả một gia đình. Như nước trong đại dương, những con sóng lặng yên bây giờ có thể biến thành cuộn ombak cuồng nộ cuốn phăng và nhấn chìm tất cả. Đây là sức mạnh ảnh hưởng tâm linh, không phải quyền lực vật chất mà là quyền lực tình cảm.
Kẻ ăn trộm sở hữu sức mạnh riêng là “vũ khí” – kỹ năng và khéo léo. Những người ăn trộm luôn sợ bị phát giác, vì thế họ phải hành động nhanh chóng, lặng lẽ, gọn gàng và chuẩn xác. Để thực hiện được những thao tác phức tạp đó, họ cần phải sở hữu những kỹ năng đặc biệt như khóa vạn năng, kìm cộng lực, và khả năng phán đoán tình huống. Khi bị phát giác và bị truy đuổi, họ sử dụng vũ khí hoặc kỹ năng võ thuật để thoát thân. Đây là sức mạnh của sự khéo léo và nhanh nhạy.
Sức Mạnh Quyền Lực Và Ảnh Hưởng
Vua quan sở hữu sức mạnh của “uy quyền” – quyền lực chính trị và hành chính. Trong bối cảnh của một xã hội lạc hậu, thiếu dân chủ thì chân lý luôn nằm trong tay kẻ mạnh. Vua quan có thể dùa vào quyền lực để biến hóa vô cùng, nhằm thủ lợi và cộng cố thêm sức mạnh quyền uy của họ. Tuy nhiên, sức mạnh này lại phụ thuộc vào vị trí và chức vụ, không phải từ bản chất nội tại của con người.
Người thiếu thông minh – những người ngu muội – lại tìm kiếm sức mạnh của “áp đảo” qua bạo lực. Họ dùng sức mạnh cơ bắp để uy hiếp, lăn lộn đông loại theo kiểu “lấy thịt để người ăn”, dùng sức mạnh đó đồng thời là sức mạnh của họ. Nhưng sức mạnh này mỏng manh, dễ vỡ vì nó chỉ dựa trên sợ hãi tạm thời, không có nền tảng tâm linh vững chắc.
Bậc hiền trí lại sử dụng sức mạnh của “cảm hóa” – khả năng thay đổi tâm người thông qua trí tuệ và từ bi. Hiếm khi họ dùng lực mà chuyên về dùng tâm. Phát huy trí tuệ và tâm bi để cảm hóa người ác thú tính, quay về sống đời hiền thiện là sức mạnh của những bậc hiền trí. Đây là sức mạnh của sự thuyết phục tâm linh chứ không phải sử dụng bạo lực.
Những bậc học rộng, nghe nhiều, hiểu biết sâu sắc về cuộc sống sở hữu sức mạnh của “thẩm sát” – khả năng phán đoán sâu sắc. Chính những người này mới có khả năng thẩm định, xem xét và đánh giá các vấn đề một cách toàn diện. Họ có thể nhìn thấu bản chất của mọi sự vật, hiểu rõ nguyên nhân hệ quả, từ đó đưa ra những phán xét đúng đắn. Sức mạnh này đến từ kiến thức, kinh nghiệm và tâm hành đã được rèn luyện.
Nhuận Nhục – Sức Mạnh Tối Cao Của Sa Môn, Bà La Môn
Nhuận nhục – tức là khiên nhẫn, chịu đựng, kiên trì – là sức mạnh của Sa môn, Bà la môn. Đây là sức mạnh tinh thần cao nhất, vượt trên tất cả các loại sức mạnh khác. Người tu hành không cần dựa dẫm vào các loại sức mạnh và quyền lực thế gian, bởi vì họ có sức mạnh riêng – nhuận nhục.
Nhuận nhục về hình thức có vẻ như chịu đựng, thụ động nhưng thực ra nhân được mỗi chuyện mỗi đích thực là đại hùng vĩ đại lực. Vượt qua mỗi chướng ngại trong cuộc đời với tuệ giác và vô thường, vô ngã thì mới có thể an trụ và bất động. Khiên nhẫn không phải là yếu đuối, mà chính là sức mạnh tâm linh của người tu hành, là khả năng không bị kích động bởi các tình huống ngoài, không bị chi phối bởi cảm xúc tạm thời.
Khi ta có nhuận nhục, ta không bị chi phối bởi sân hận, tham lam hay si mê. Ta có thể chứng thực những sự thật tâm linh mà những người chỉ sở hữu sức mạnh vật chất không bao giờ có thể chạm tới. Đây là sức mạnh của người tu hành Phật giáo, là nền tảng của mọi thành tựu tu tập.
Ứng Dụng Trong Tu Tập Và Cuộc Sống Hàng Ngày
Để trở thành một vị tu sĩ thực sự, chúng ta cần phát triển nhuận nhục – sức mạnh cao nhất. Điều này không có nghĩa là trở nên yếu đuối hay chấp nhận những điều sai trái, mà là học cách giữ vững tâm của mình trước mọi hoàn cảnh. Khi ta hiểu rõ sức mạnh riêng của mỗi hạng người, ta sẽ không tham vọng sức mạnh của người khác, không ghen tị với tài năng của người khác.
Những người phụ nữ tu hành cần nhận ra sức mạnh tâm linh của mình. Những người lao động cần hiểu rằng kỹ năng của họ là một loại sức mạnh. Những người lãnh đạo nên sử dụng quyền lực của mình một cách công chính. Những người học thức nên dùng kiến thức để cảm hóa và giáo dục, không phải để áp đảo.
Quan trọng nhất là phát triển nhuận nhục trong tâm của chúng ta – khả năng chấp nhận những điều không thể thay đổi, can đảm thay đổi những điều có thể thay đổi, và trí tuệ để phân biệt giữa hai điều này. Đây chính là con đường tu hành của một vị Sa môn, Bà la môn thực sự theo tư duy của Đức Phật.
Kết Luận: Cân Bằng Sức Mạnh Trong Cuộc Sống
Bài dạy của Đức Phật về tám sức mạnh của các hạng người giúp chúng ta nhận ra rằng không có hạng người nào không có sức mạnh. Mỗi người đều có một thế mạnh riêng biệt cần được phát huy một cách tích cực. Chìa khóa để sống có ý nghĩa là tìm hiểu sức mạnh của chính mình, hoàn thiện nó, và sử dụng nó để giúp đỡ người khác và thực hiện các mục tiêu tu tập.
Tuy nhiên, tất cả những sức mạnh này đều có hạn, đều dễ bị suy yếu bởi thời gian, tuổi tác hoặc hoàn cảnh. Chỉ có nhuận nhục – sức mạnh tinh thần của người tu hành – mới là sức mạnh thực sự vĩnh cửu, không bị ảnh hưởng bởi những thay đổi ngoài. Từ bây giờ, hãy tập luyện nhuận nhục, xây dựng tâm tu hành vững chắc, và khám phá sức mạnh thực sự của chính bạn trên con đường học Phật và tu tập trong đời sống hàng ngày.
Tài liệu tham khảo kinh điển:
- Đại Tạng Kinh Việt Nam, Tăng Chi Bộ III, chương 8, phẩm Gia chủ, phần Sức mạnh, Việt Nam Công Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa phát hành, 1996.
- Các bài dạy của Đức Phật về tám sức mạnh được ghi chép trong các kinh điển Pali Canon truyền thống.
