Trong truyền thống Phật giáo Việt Nam, lễ tắm Phật là một nghi lễ linh thiêng và có ý nghĩa sâu sắc. Hàng năm, nhân dịp Phật Đản (ngày sinh của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni), hàng triệu Phật tử khắp nơi tham gia các buổi lễ tắm Phật tại các ngôi chùa hoặc tại nhà. Tuy nhiên, khi thực hiện nghi lễ này, nhiều Phật tử thắc mắc: Có bao nhiêu cách tắm Phật? Cách nào là đúng nhất? Cách nào phù hợp với lý thuyết Phật học?
Hiện nay, chúng ta được hướng dẫn có đến 4 cách tắm Phật sơ sinh với hình thức và nội dung quán tưởng khác nhau. Mỗi cách có những điểm khác biệt riêng trong hình thức thực hiện cũng như ý nghĩa tu học. Câu hỏi đặt ra là: Cách tắm Phật nào phù hợp nhất với lý thuyết Phật học? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các phương pháp tắm Phật truyền thống và khám phá cách nào có cơ sở kinh điển vững chắc nhất.
Khái Niệm Về Lễ Tắm Phật Sơ Sinh
Lễ tắm Phật sơ sinh là một nghi lễ Phật giáo được thực hiện để tưởng nhớ và kính trọng sự đản sinh của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Theo truyền thống, khi Đức Phật ra đời tại vườn Lâm Tự Ni, có sự xuất hiện kỳ diệu của hai vị Long Vương – Nan-Đà và Ưu-ba-nan-Đà từ trên trời phun xuống hai dòng nước, một dòng ấm và một dòng mát, để tắm rửa cho Thái tử.
Sự kiện này được ghi chép chi tiết trong nhiều bộ kinh Phật. Theo Kinh Đại bộ (Trường bộ II), Kinh Hy hữu vị tăng hữu pháp (Trung bộ III) và những tài liệu Phật học khác, hành động của các vị Thần để tắm rửa Đức Phật sơ sinh biểu thị lòng tôn kính và cung kính sâu sắc. Chính điều này đã truyền cảm hứng cho các Phật tử qua nhiều thế kỷ để tạo nên phong tục tắm Phật trong mỗi dịp Phật Đản.
Hình ảnh tượng Phật sơ sinh trong bồn nước sạch được trang trí với hoa thơm
Bốn Phương Pháp Tắm Phật Truyền Thống
Cách 1: Tắm Phật Với Quán Tưởng Tự Do
Cách tắm Phật thứ nhất là mục nước thấm rồi tùy ý tắm Phật. Trong phương pháp này, không có quy định cụ thể về việc dội nước lên thân phận nào của tượng Phật hay dội bao nhiêu gáo nước. Phật tử có thể thực hiện lễ tắm Phật một cách tự do, theo sự hướng dẫn của trái tim mình.
Trong khi tắm Phật, tâm quán tưởng người thực hành lập tức tưởng tượng rằng những dòng nước sạch sẽ cuốn trôi những phiền não nào và tội lỗi của bản thân. Qua đó, người Phật tử hướng tâm tới việc xóa sạch các ác nghiệp, thanh tịnh tâm linh và tích lũy công đức phước báo. Đây là cách tắm Phật đơn giản nhưng vẫn chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về tâm pháp.
Cách 2: Tắm Hai Vai Phật – Phương Pháp Có Cơ Sở Kinh Điển
Cách thứ hai là mục hai gáo nước thấm tắm lên hai vai (tay) phải và trái của tượng Phật. Phương pháp này không dội nước lên đầu tượng Phật để tỏ lòng tôn kính đối với Phật. Đây là cách tắm Phật được sử dụng phổ biến và có ý nghĩa đặc biệt.
Trong khi tắm Phật theo cách này, ngoài việc quán tưởng rằng những dòng nước sạch sẽ tẩy sạch những phiền não của thân tâm, Phật tử còn quán tưởng đến hai dòng nước ấm-mát của chư Thiên. Đây chính là những dòng nước kỳ diệu đó đã tắm rửa cho Đức Phật sơ sinh khi ngài vừa ra đời. Khi thực hiện cách tắm này, Phật tử nguyện giữ tâm an nhiên và thanh tịnh trước những thuận-nghịch của cuộc sống.
Phật tử đang thực hiện lễ tắm Phật bằng cách dội nước lên hai vai của tượng Phật tại chùa
Theo nghiên cứu của tác giả Thích Đông Thaêm, lễ tắm Phật bắt nguồn từ sự kiện Đạo sanh của Thái tử Tất-Đạt-Đa tại vườn Lâm-tự-ni. Hai vị Long Vương Nan-Đà và Ưu-ba-nan-Đà phun hai dòng nước ấm và lạnh từ trên trời để tắm rửa cho hoàng hậu và Thái tử. Sự kiện thiêng liêng này đã được các bộ kinh Phật ghi lại chi tiết, tạo nên cơ sở kinh điển vững chắc cho phương pháp tắm Phật.
Cách 3: Tắm Ba Gáo Nước – Biểu Tượng Của Ba Nghiệp
Cách thứ ba là mục ba gáo nước thấm, trong đó gáo nước thứ nhất tắm lên đầu tượng Phật, gáo thứ hai và thứ ba tắm lên hai vai của tượng Phật. Phương pháp này có ý nghĩa biểu trưng ba nghiệp của con người.
Trong khi tắm Phật theo cách này, Phật tử quán tưởng rằng những dòng nước này sẽ gột sạch nghiệp chướng và phiền não của ta. Ba gáo nước đại diện cho ba nghiệp chính mà con người phạm phải hàng ngày: nghiệp thân (hành động), nghiệp khẩu (lời nói) và nghiệp ý (suy nghĩ). Qua lễ tắm Phật, Phật tử nguyện thanh tịnh cả ba hành động này, từ đó mang lại sự trở nên thanh sạch tâm linh toàn diện.
Cách 4: Tắm Phật Với Ba Nguyện Vọng
Cách thứ tư là mục ba gáo nước thấm, nhưng cách dội nước khác biệt. Gáo nước thứ nhất tắm bên vai trái của tượng Phật, trong khi quán niệm nguyện vọng: nguyện bỏ mỗi điều ác. Gáo thứ hai tắm bên vai phải của tượng Phật, quán niệm nguyện làm mỗi điều lành. Gáo thứ ba tắm dưới chân tượng Phật, quán niệm nguyện độ hết chúng sanh.
Phương pháp tắm Phật này mang ý nghĩa thực hành ba lớp nguyện vọng quan trọng trong Phật giáo. Tuy nhiên, xét kỹ hơn, cách tắm này có vẻ khiến cường ép, gò ép so với các phương pháp khác và không giữ được tự nhiên, thuần khiết trong hành động tôn kính Phật.
Cơ Sở Kinh Điển Của Lễ Tắm Phật
Theo Kinh Công đức tắm Phật, được dịch từ Phạn sang Hán bởi Dục Phật: “Khi tắm tượng thì dùng nước nóng thơm, trong sạch rơi từ trên xuống, sau đó tiếp dùng nước tinh khiết để tắm lại. Sau khi tắm tượng xong, dùng khăn mềm, mịn và sạch lau khô tượng, xông các loại hương trầm thơm quanh tượng, rồi đặt tượng về vị trí cổ trong điện Phật.”
Tuy vậy, chúng ta vẫn chưa tìm thấy kinh sách nào hướng dẫn cụ thể, chi tiết về cách thức tắm Phật sơ sinh trong đại lễ Phật Đản. Chính vì lý do này mà hiện có nhiều cách thức tắm Phật khác nhau. Trong chỉ dạy của các bậc cao minh, chúng ta thấy rằng cũng vì lẽ đó mà có nhiều phương pháp tắm Phật sơ sinh khác nhau được lưu truyền.
Cảnh toàn cảnh một buổi lễ tắm Phật sơ sinh được tổ chức tại chùa với đông đủ Phật tử
Cách Tắm Phật Nào Là Đúng Nhất?
Sau khi xem xét các cơ sở kinh điển và lý thuyết Phật học, nếu nghiêng về quan điểm này thì cách tắm Phật theo Cách 2 – tắm hai vai Phật – có sự liên hệ trực tiếp nhất với nguyên bản sự kiện Đạo sanh của Đức Phật.
Cách tắm này không chỉ khớp với hành động của hai vị Long Vương Nan-Đà và Ưu-ba-nan-Đà tắm rửa Đức Phật sơ sinh, mà còn tỏ ra lòng tôn kính sâu sắc bằng cách không dội nước lên đầu tượng Phật. Trong khi tắm Phật theo cách này, Phật tử quán tưởng đến hai dòng nước ấm-mát của chư Thiên, nguyện giữ tâm an nhiên và thanh tịnh trước những thuận-nghịch của cuộc sống. Phương pháp này vừa có cơ sở kinh điển vững chắc nhất, vừa chứa đựng ý nghĩa tu học sâu sắc.
Tuy nhiên, không phải tất cả Phật tử đều phải tuân theo một cách duy nhất. Tùy duyên tắm Phật vẫn là nguyên tắc quan trọng. Nếu có điều kiện, Phật tử có thể tắm Phật theo cách 1 hoặc cách 3, vì những cách này cũng mang ý nghĩa tu học sâu sắc. Riêng cách 4, mặc dù có ý nghĩa nhưng khi xét kỹ lưỡng, có vẻ khiến cường ép và không được tự nhiên như các cách khác.
Ý Nghĩa Tu Học Của Lễ Tắm Phật
Bên cạnh hình thức thực hiện, cần hiểu rằng lễ tắm Phật không chỉ là một nghi lễ tôn kính bề ngoài. Nó mang ý nghĩa tu học sâu sắc về việc thanh tịnh tâm linh. Mỗi khi dội nước lên tượng Phật, Phật tử nên quán tưởng rằng nước sạch biểu tượng cho sự trong sáng của trí tuệ Phật, và hành động tắm Phật chính là hành động rửa sạch các cấu nhân phiền não trong tâm hành.
Lễ tắm Phật là dịp để Phật tử nhớ lại lời dạy của Đức Phật về sự tự tại và giác ngộ. Qua lễ tắm, chúng ta tái cam kết tu tập theo lối sống chính đạo, hướng về giác ngộ và niết bàn. Cơ duyên tu học này vô cùng quý báu, vì nó giúp chúng ta trở nên một Phật tử thực thụ – không chỉ bề ngoài tôn kính Phật, mà còn thực hành lời dạy Phật trong đời sống hàng ngày.
Kết Luận
Lễ tắm Phật là một phong tục tôn kính và tu học quý báu trong truyền thống Phật giáo Việt Nam. Mặc dù hiện có bốn cách tắm Phật khác nhau, nhưng nếu tìm kiếm sự liên hệ trực tiếp với kinh điển Phật học, cách tắm hai vai Phật là phương pháp có cơ sở kinh điển vững chắc nhất, đồng thời mang lại ý nghĩa tu học sâu sắc.
Tuy nhiên, điều quan trọng nhất không phải là cách thức tắm Phật, mà là tâm niệm của Phật tử khi thực hiện lễ tắm. Dù chọn cách nào, miễn là Phật tử thực hiện với lòng tôn kính, với tâm nguyện thanh tịnh và với quyết chí tu hành theo lời dạy Phật, thì mỗi giọt nước tắm Phật đều trở thành một con đường dẫn đến giác ngộ. Khi tu học Phật pháp một cách chân thực, chúng ta sẽ tìm thấy được những lợi ích tu học vô tận trong mỗi hành động tôn kính Phật.
Hãy cùng nhau thực hành lễ tắm Phật với tấm lòng trong sáng và một tâm nguyện thanh tịnh. Chúng ta sẽ khám phá rằng, lễ tắm Phật không chỉ là tôn kính Đức Phật, mà còn là một hành động tu tập mạnh mẽ để chúng ta tiến gần hơn tới giác ngộ và lợi ích vô hạn trong con đường tu hành.
