Lịch sử Phật giáo Việt Nam lưu giữ nhiều câu chuyện kỳ lạ về những linh hồn cao quý chọn tái sinh để tiếp tục sứ mệnh vì nhân dân. Một trong những câu chuyện được truyền tải rộng rãi trong dân gian Phật tử là về kiếp tiền thân của Vua Lý Thần Tông – người được xem là Thiền sư Từ Đạo Hạnh tái sinh. Sự thực của câu chuyện này vẫn còn là một bí ẩn kỳ thú, nhưng nó mang lại những bài học sâu sắc về nhân quả, đạo đức và sứ mệnh của những vị đạo nhân cao thượng trong lịch sử.
Vua Lý Thần Tông và Vị Thiền Sư Bí Ẩn
Vua Lý Thần Tông (1116-1138) là vị vua thứ năm của nhà Lý, trị vì từ năm 1127 đến năm 1138. Theo các sách sử Đại Việt và những ghi chép lịch sử Phật giáo, Lý Nhân Tông – cha của Thần Tông – không có con trai. Để duy trì sự nghiệp của nhà Lý, những vị quan chức và nhà sư đã xin cầu cho hoàng tộc được sinh con. Thú vị hơn là, theo truyền thuyết, Thiền sư Từ Đạo Hạnh từ chùa Thiên Phúc đã lên kế hoạch để tái sinh – thoát xác nơi chùa vào năm 1116, ngay trước khi Lý Dương Hoàn (tức Vua Lý Thần Tông sau này) ra đời.
Chân dung vua Lý Nhân Tông, cha của Vua Lý Thần Tông theo tranh vẽ lịch sử
Từ Một Thiền Sư Tới Vị Vua Hùng Minh
Thiền sư Từ Đạo Hạnh (tên thật là Từ Lộ) xuất thân từ gia đình có truyền thống Phật giáo. Cha của ông tên là Vinh, từng giữ chức tăng quan đô sát ở triều Lý, thường qua chợ Lạng An Lãng để giáo hóa nhân dân. Ông lấy con gái người họ Lê tên là Loan làm vợ. Từ thời thiếu niên, Từ Lộ đã thể hiện những phẩm chất phi thường – thích giao du hảo hiệp, phóng khoáng, có chí lớn, và hành động ngôn ngữ của ông không ai có thể lường được. Sau khi dự thi tăng hương, Từ Lộ đã đỗ khoa Bạch Liên, một trong những vị trí danh giá nhất trong hệ thống tu hành Phật giáo thời kỳ đó.
Theo truyền thuyết, cha của Từ Lộ từng dùng tà thuật làm phát ý Diễn Thành hầu, nên Từ Lộ đã quyết tâm tu luyện để trả thù cho cha. Ông ngày đêm đọc Đại Bi Đà na li tâm kinh và luyện đạo pháp ở các nơi Phật Tích thiêng liêng. Sau khi công phu tu luyện đã thành, Từ Lộ tìm được đại điễn bạo thù – người đã giết cha mình – cơ thế cầm gậy đánh cho đại điễn trở tay không kịp, và chỉ một lát thì lâm ra chết. Dù hành động này ban đầu có vẻ như một hành vi đơn thuần, nhưng nó thực chất là biểu hiện của một tâm linh mạnh mẽ có khả năng định hướng vũ trụ.
Quyết Tâm Du Ngoạn Và Gặp Gỡ Các Cao Tăng
Sau khi trả thù cho cha, Từ Lộ không thỏa mãn chỉ những thành tựu phàm phu. Ông quyết định du ngoạn khắp các miền đất để tìm dấu Phật, đồng thời gặp gỡ, đàm đạo với những cao tăng nổi tiếng đương thời. Trong hành trình này, ông không ngừng tu tập, tích lũy công đức, và chuẩn bị cho một sứ mệnh lớn lao hơn – sứ mệnh mà sau này sẽ được hoàn thành trong tiếp kiếp, khi ông tái sinh thành Vua Lý Thần Tông.
Chùa Thiên Phúc nơi Thiền sư Từ Đạo Hạnh tu tập và thoát xác theo truyền thuyết
Đầu Thai Thành Con Của Hoàng Tộc
Theo sách sử ghi chép, khi Đại Điễn chết, đầu thai sau đó là Giác Hoàng – một thiếu nhi chỉ mới 3 tuổi nhưng tỏ ra thông minh hơn người thường. Tiếng tăm của cậu bé nhanh chóng lan tỏa đến tai Vua Lý Nhân Tông. Do không có con trai, gặp Giác Hoàng, nhà vua lập tức có cảm tình, muốn lập làm người kế nghiệp. Tuy nhiên, các triều thần đều phản đối, họ tâu ráng rằng: “Nếu Giác Hoàng thực là linh dị, tất phải thấc sinh ở nơi cung cấm, sau mới có thể lập làm thiên tử”.
Vua Lý Nhân Tông miễn cưỡng nghe theo lời các vị quan của mình, lệnh mở đại hội “bảy ngày đêm” cho Giác Hoàng đầu thai. Tuy nhiên, Thiền sư Từ Đạo Hạnh đã từng nói trước với Từ Lộ – hay Minh Không – rằng sẽ sắp xếp mọi việc để cậu có thể trở thành con trai của hoàng tộc. Từ Lộ (khi đó được gọi là Minh Không) biết được chuyện này, đã sai người giả dạng đi xem hội, mang theo những tấm bùa treo ở trên rèm để ngăn chặn các sự kiện xấu, nhưng cuối cùng ông vẫn bị Vua Lý Nhân Tông bắt gặp. Lúc đó, Sùng Hiền Hầu đi qua, Từ Lộ đề nghị cứu giúp rằng: “Ngày sau xin ngủ thai trong cung để bảo đáp công đức này”.
Sứ Mệnh Của Vua Lý Thần Tông
Khi vào triều đình, các quan chúc đều nói: “Bệ hạ không có nơi dâi nên mới cầu Giác Hoàng thấc sinh làm con, vậy mà Từ Lộ dùng bùa phép cản trở, xin bệ hạ cho xử chém để thiên hạ hả lòng”. Trong khi đó, Sùng Hiền Hầu tự tòn tâu: “Giác Hoàng nếu quả có thần lực, thì dầu cả trăm Từ Lộ cũng không làm hại được. Đặng này Giác Hoàng lại bị bùa chủ không thấc được, thế thì Từ Lộ cao tay pháp hơn Giác Hoàng. Theo ngự ý của thần, bệ hạ nên tha tội cho Từ Lộ và cho Từ Lộ thấc sinh”.
Nghe lời xin tha của Sùng Hiền Hầu, vua miễn tội cho Từ Lộ. Rồi Từ Lộ về tu ở chốn cũ, tức chùa Thầy tại Hà Nội ngày nay. Khi vợ của Sùng Hiền Hầu có thai, ông đã báo tin cho Từ Lộ, thì ông liền tắm rửa, thay quần áo và báo học trò rằng: “Mối tức nhân của ta chưa hết, phải làm thấc sinh lần nữa ở đời, tạm làm để vương…”. Dặn xong rồi đọc một bài kệ, sau đó hoà.
Đạo pháp và tu tập theo truyền thống Phật giáo Việt Nam thời Lý
Bằng Chứng Của Một Cuộc Tái Sinh Kỳ Bí
Một số tài liệu lịch sử cho biết, khi Lý Thần Tông 21 tuổi, vua bỗng nhiên mắc bệnh lạ, trên người mặc lông hót, ngồi xỏm chụp người, cuồng loạn, gầm gừ đáng sợ. Các lương y trong thiên hạ vâng chiêu mà đến, kể hàng ngàn, hàng vạn, đều chỉ tay bó tay. Khi ấy có đứa trẻ hát rằng: “Dục trị thiên tử bệnh, tu đức Nguyên Minh Không”. (Nghĩa là: Muốn chữa bệnh nhà vua tất phải tìm Nguyên Minh Không).
Triều đình bèn sai sứ đi tìm được Minh Không. Khi được đưa vào gặp vua Lý Thần Tông, Minh Không lớn tiếng hỏi: “Kẻ đại trưởng phu được tôn lên ngôi thiên tử, giàu có khắp bốn bề, cơ sao còn phát bệnh cuồng loạn như vậy?” Vua nghe thấy vậy, rất run sợ, không dám kêu gầm nữa. Minh Không lại sai người lấy một vác lớn đựng nước nấu tới cả trăm lần, rồi dùng tay không quẫy lên khoảng bốn lần, tắm vua trong đó. Ngay sau đó, bệnh của vua bật ngay và ít lâu sau thì khỏi hẳn.
Phước Báo Và Công Đức Suốt Đời
Sau khi khỏi bệnh, cảm phục tài năng của Minh Không và cũng là để cảm tạ ơn cứu mạng của ông, Vua Lý Thần Tông phong cho Minh Không làm Quốc sư, được đổi từ họ Nguyễn sang họ Lý, cấp cho nhà ở, ban lộc mấy trăm hộ và được miễn thuế mã. Qua sự kiện này, có thể thấy rằng công đức của Thiền sư Từ Đạo Hạnh đã được báo thưởng ngay trong tiếp kiếp, thông qua việc anh đã cứu vua khỏi một căn bệnh nguy hiểm.
Theo sách sử, viện Thiền sư Minh Không chữa bệnh cho Lý Thần Tông đã được định sẵn từ trước. Khi sắp viên tịch, Thiền sư Từ Đạo Hạnh đã cho gọi Minh Không đến mà dặn rằng: “Ta nay sắp xuất thế, ở cái đời vị là làm thầy người ta, bệnh trái kiếp sau quyết là khó tránh nơi. Ta với người có duyên, nên cứu giúp nhau”. Nói xong, đưa cho Minh Không một gói thuốc đã được niệm chú dặn rằng: “20 năm sau, nếu nghe quốc vương bị bệnh thì lập tức đến chữa trị ngay”.
Bí Ẩn Còn Mãi Với Thời Gian
Liệu Vua Lý Thần Tông có thực sự là tái sinh của Thiền sư Từ Đạo Hạnh hay không – đây là câu hỏi quá khó để trả lời một cách chắc chắn. Những ghi chép lịch sử và những câu chuyện truyền miệng đều có thể chứa những yếu tố thần thoại hoặc được biên tập lại qua nhiều thế kỷ. Tuy nhiên, những sự kiện này đã truyền tải được những bài học quý báu về nghĩa vụ, công đức, và mối liên hệ bất diệt giữa những linh hồn cao quý.
Qua câu chuyện này, chúng ta có thể học được những điều sâu sắc về Phật pháp: nhân quả không bao giờ sai lạc, công đức của cha cha luôn được đền bù, và những ai có tâm nguyện cao đẹp có thể vượt qua ranh giới giữa sinh và tử để hoàn thành sứ mệnh của mình. Dù sự thật của câu chuyện như thế nào, nó vẫn mang lại những điềm tĩnh thiêng liêng và những bài học về tu học cho các Phật tử Việt Nam qua bao thế kỷ.
