Xưa kia, mọi người thường nói “sanh tử sự đại”, nhưng chúng ta đã sống quá quen với sanh tử nên tưởng chừng không quan trọng. Thực ra, nếu lấy mắt đạo nhân để nhìn vào thì sanh tử chính là việc lớn nhất của mỗi người, của tất cả chúng sinh. Chúng ta đã lầm lũi trong sanh tử qua nhiều đời, nếu hiện tại không cố gắng thì những đời sau cũng sẽ tiếp tục mắc kẹt trong vòng xoáy này. Gặp được Phật pháp là điều cực kỳ hiếm hoi. Trên đời này không có phép nào khác có thể thoát khỏi sanh tử, chỉ có giáo pháp của Phật mới có thể giúp chúng ta ra khỏi sanh tử. Vì vậy, khi gặp được Phật pháp, chúng ta phải cố gắng thực hành để vững bền trong Chính pháp.
Hiểu Đúng Về Tinh Cần Trong Tu Tập
Phật dạy rằng tất cả chúng sinh đều phải tinh tấn nhất tâm. Nhưng chúng ta lại có cái tật là luôn phóng dật, giải đãi. Trong các luật pháp, khi có chuyện gì xảy ra, những vị trưởng lão, những vị đại đức cũng thường nhắc nhở: “Phải tinh tấn, chớ phóng dật”. Chỉ có hai điều này thôi, nhưng chúng rất quan trọng.
Phóng dật ở cơ thể dễ phát hiện, nhưng phóng dật ở tâm ý thì rất khó nhận ra. Hôn duyên theo lục trần, tất cả đều là phóng dật. Do đó, mỗi người phải nhất tâm và chính niệm. Chính niệm đúng đắn trước hết là ba niệm: niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng. Tuyệt đối đừng bỏ qua những điều này!
Niệm Tam Bảo: Nền Tảng Của Chính Niệm
Đạo trang tu hành với hoa sen và đèn trái cây biểu tượng của sạch sẽ và giác ngộ
Niệm Phật có nghĩa là niệm Hồng danh, niệm tưởng hảo, niệm công đức của Phật. Niệm Pháp phải chuyên thuộc kinh, bởi vì nhờ đến kinh pháp tức là niệm Pháp. Niệm Tăng thì ở nơi Đức Quán Thế Âm Bồ Tát, Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát hay Phổ Hiền Bồ Tát cho đến Di Lặc Bồ Tát, Địa Tạng Bồ Tát… tất cả đều là Bồ Tát Tăng đáng để chúng ta suy nghĩ đến công hạnh của các ngài. Nếu tâm chúng ta thường xuyên suy nghĩ như vậy thì phóng dật sẽ bị tiêu trừ, hôn duyên sẽ tự tiêu mất, từ đó tinh tấn phát sinh dần dần.
Tinh tấn từ một ngày, hai ngày, ba ngày, cho đến nhiều tháng nhiều năm, khi đó cơ tâm sẽ nuôi dưỡng nên cơ Bồ Đề của chính mình ngày càng lớn lên, vững chắc hơn. Người xưa khi bước vào đạo liền tìm cách để được định, được huệ. Chúng ta ở trong thời máy này, lầm lũi ở trong ô nhiễm, nhiều chuyện, nhiều việc, đối đông người. Tôi thường nhắc nhở nền tu hành của mình giống như là tu một. Tu một khoảng thời gian để tu, đừng bỏ qua khoảng đó.
Cân Bằng Công Việc Và Tu Tập Hàng Ngày
Gặp việc thì làm việc, rảnh việc thì nhiếp tâm niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng; được một phút thì tốt một phút, được một giờ thì tốt một giờ. Vì thế đừng bỏ qua việc tu một. Ví như những người ở quê ngày xưa đi một lua, tuy chỉ một lua nhưng vẫn nuôi thân được, nuôi gia đình được, đủ lua đủ gạo để ăn. Chúng ta cũng vậy, nếu cố gắng một lua thì cũng đủ nơi đạo pháp, nuôi lớn pháp thân huệ mạng của chính mình.
Nếu huynh đệ thực hành một khoảng thời gian rồi nghiệm lại, giờ tu một lại nhiều hơn thời khoá tu hành. Vì thế, nếu bỏ qua thì bỏ phí rất nhiều thời gian. Ai cũng có công việc hết, nhưng rồi cũng có xen kẽ, lúc tâm trí mình được rảnh rang thì gắng giữ ba điều: niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng. Được như vậy, phóng dật sẽ bị tiêu trừ dần dần, tương ứng với phần tinh tấn. Nếu trọn đời mình sống trong Chính pháp của Đức Phật thì đường đạo mỗi ngày sẽ mới, tăng tiến lên.
Vững Tâm Chính Niệm, Tránh Sanh Tử Luân Hồi
Vong tâm, vong niệm dễ sanh. Những phiền não nào và nghiệp chướng cũng dễ phát khởi. Bởi vì cảnh duyên bên ngoài trợ giúp cho những thứ đó phát triển, tăng trưởng. Mình ở trong thời máy này làm một công việc để tu hành cũng giống như ở nơi giữa dòng sông, chẳng những là nước mà lại có sóng lớn nữa, luôn luôn lúc nào cũng có sóng hết. Trong đó phải bơi phải lội thì việc đó cần cố gắng làm mới được! Có cố gắng mới thành công.
Do đó, cần phải lập nguyện, chí nguyện sẽ giúp mình thêm cố gắng và vững chắc hơn ở nơi đường đạo. Chí nguyện phải thật vững để giúp cho nghị lực, vì có chí nguyện ắt có nghị lực. Như thế mới vững vàng được ở nơi những luồng sóng dập dồn. Nếu sơ suất liên tục sẽ bị chìm.
Tu Tập Liên Tục: Chìa Khóa Thành Công
Một trong những bài học quan trọng nhất từ Phật pháp là không bao giờ được bỏ qua cơ hội tu tập. Mỗi khoảnh khắc sống theo Chính pháp đều có giá trị vô cùng quý báu. Những bước tiến nhỏ hàng ngày sẽ tích lũy thành tiến bộ lớn trong tu hành. Khi chúng ta kiên định với Tam Bảo – Phật, Pháp, Tăng – tâm sẽ dần đạt được định tĩnh, trí huệ sẽ phát triển, các phiền não sẽ tự biến mất.
Thực tế, trong cuộc sống hiện đại với muôn vàn bận rộn, chúng ta vẫn có thể tu tập. Chìa khóa là biết cách tận dụng từng khoảnh khắc rảnh rang để quay về với chính niệm. Không cần phải tu nhiều, chỉ cần tu một cách kiên trì, liên tục. Đó chính là cách chúng ta nuôi dưỡng pháp thân, giúp đạo nghiệp của mình tăng trưởng ngày một chắc chắn và vững bền.
Lập Chí Nguyện Để Vượt Qua Khó Khăn
Chí nguyện là lực lượng nội tại giúp chúng ta kiên định trên con đường tu tập. Khi tâm chúng ta có một chí nguyện thật vững chắc, nó sẽ phát sinh ra nghị lực – sức mạnh để vượt qua mọi trở ngại. Chí nguyện phải được xây dựng trên nền tảng sâu sắc của sự hiểu biết giáo lý và niềm tin vào Phật pháp.
Khi chúng ta hiểu rõ rằng sanh tử là vấn đề cấp bách, khi nhận ra rằng Phật pháp là con đường duy nhất để thoát khỏi sanh tử, chí nguyện sẽ tự nhiên phát sinh và luôn vững bền. Nó sẽ giúp ta cùng những lúc khó khăn, lúc mệt mỏi, ta vẫn không bỏ cuộc. Như thế, dù đứng giữa dòng sóng dập dồn của kiếp sống, ta vẫn có thể bơi lội an toàn, không bị chìm xuống vùng tối của phiền não và sanh tử.
Kết Luận: Vững Bền Trên Đường Đạo
Tinh cần nâng đạo nghiệp không phải là một lý tưởng xa vời mà là một nhu cầu thực tế trong cuộc sống tu hành của chúng ta. Mỗi ngày, mỗi giờ, mỗi phút sống theo Chính pháp đều là một cơ hội để xây dựng nên cơ Bồ Đề vững chắc. Hãy ghi nhớ lời dạy của Phật: tinh tấn và chí nguyện là hai chìa khóa không thể thiếu.
Thực hành ba niệm – niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng – hàng ngày sẽ giúp tiêu trừ phóng dật, phát sinh tinh tấn. Đừng bao giờ bỏ qua khoảnh khắc tu tập nào, vì mỗi giây phút ấy đều tích lũy nên đạo nghiệp vô tận của chúng ta. Khi chúng ta kiên định như vậy, pháp thân sẽ lớn dần, đạo nghiệp sẽ tăng trưởng, và chúng ta sẽ dần dần vượt thoát khỏi sanh tử luân hồi, đạt đến giác ngộ.
Nội dung được trích dẫn và phát triển từ bài giảng “Khai thị nhân Ngày Khánh tuế 17-7-Quý Mùi 2003” của Hòa Thượng Thích Trí Tỉnh.
