Đạo Phật với nền tảng trí tuệ và từ bi, giúp con người thoát gỡ tất cả những trói buộc, chấp thủ để đạt đến giải thoát, an lạc. Tự giác, tự nguyện, tự do và khai phóng là những đặc thù của đạo Phật. Vì thế, Phật giáo hoàn toàn không có chủ trương bắt buộc kiểu “mở mang nước Phật”, không có chiến lược cải đạo, kuyến dụ hay dùng mọi áp lực để khiến người ngoài đạo theo Phật. Tuy nhiên, nếu người nào nhận chân được những giá trị cao đẹp của Chánh Pháp, tự nguyện hướng về nương tựa Tam bảo để kiện toàn nhân cách và thăng hoa tuệ giác đều được tán thán, ca ngợi.
Thời Thế Tôn còn tại thế, sau mỗi lần Ngài thuyết pháp, nếu có người Bà la môn hay các ngoài đạo khác tự giác phát tâm quy y, trường đội quy ngưỡng Tam bảo đều được Thế Tôn tác thán: “Là nh thay! Là nh thay!…” Độc Dalai Lama, Thiền sư Thích Nhất Hạnh và các vị cao tăng khi hoằng pháp tại các nước Âu-Mỹ mà chỉ giúp họ những phương thức chuyển hóa, thăng hoa tuệ giác để nhận ra những giá trị cao đẹp vốn có trong truyền thống của họ mà thôi. Tất nhiên, nếu có người nào tự nguyện phát tâm quy y Tam bảo thì vẫn được tiếp đó, trở duyên để trở thành phật tử.
Núi và chùa, biểu tượng của con đường tu tập và sự trở về với Chánh Pháp Phật giáo
Tính Bao Dung Và Thích Nghi Của Phật Giáo
Điều đáng chú ý là phương thức truyền bá của Phật giáo không hề mang tính loại trừ nhau như một số tôn giáo khác. Trước đây, một số tôn giáo phương Tây khi du nhập vào Việt Nam đã bộc lộ sự chủ quan và hấp hối khi yêu cầu người Việt theo đạo mới phải khước từ tín ngưỡng thờ cúng ông bà, dẹp bỏ lễ hương bát nướa… Phật giáo thì lại khác, chỉ giúp khai phóng nhận thức, công hiến những phương thức rèn luyện và chuyển hóa tâm, làm giàu thêm truyền thống văn hóa tâm, làm giàu thêm truyền thống văn hóa ở những nơi Phật giáo có mặt thông qua tinh thần từ bi hỷ xả. Rất nhiều người phương Tây hiện nay đã cảm ơn và quy hướng đạo Phật trong tinh thần này.
Họ cảm nhận tu tập theo đạo Phật rất thực tiễn, khoa học, trí tuệ mà lại rất thoải mái, nhẹ nhàng. Giống như học sinh cấp tiểu học, được bước lên bậc trung học là cả một niềm hạnh phúc, cùng với lòng hãnh diện và tự hào. Những học sinh tiểu học khi tự giác thấy cô bạn bè mà mái trường thân yêu không hề mang ý niệm phản bội mà trản ngập niềm vui về sự thăng tiến trí tuệ và nhân cách. Cũng vậy, những người quy hướng đạo Phật đều ý thức rõ về sự tự nguyện của bản thân và cảm thấy thoải mái vì đã tìm được một phương thức mới cho mình trong việc kiện toàn nhân cách, phát huy tuệ giác để thiết lập đời sống an lạc.
Con Đường Giác Ngộ Của Phật Giáo
Thực tế thì đạo Phật là con đường giác ngộ, Đức Phật từ bước thấy chỉ đường và người phát tử phải tự mình thắp được lên mà đi. Đức Phật luôn phủ nhận quyền năng ban phúc giáng hóa. Do đó, quy hướng Đức Phật chỉ là bước đầu tiên dẫn thân trên con đường chuyển hóa, còn vấn đề đến đích được hay không hoàn toàn tùy thuộc nơi lực của mỗi người. Thế nên hình thức cũng quan trọng, nhưng điều thiết yếu nhất là biết trang bị và ứng dụng những chất liệu từ bi và trí tuệ (Phật chất) nhằm thiết lập hạnh phúc và an lạc cho cuộc sống cá nhân, gia đình và xã hội.
Tiêu Chuẩn Lựa Chọn Chánh Pháp
Mặt khác, dù chúng ta đi theo bất cứ con đường nào hoặc bất cứ ai mà cuối cùng chúng ta đến được bề bỏ thái thành thiện, an lạc, giải thoát phiền não khổ đau, làm lợi ích cho mình và người thì chúng ta đã đi đúng hướng, không phạm bất cứ lỗi lầm nào, kể cả đối với chỉ vị thần thánh.
Kinh Kalama, Đức Phật chỉ dạy cho người Kalama phương cách tìm ra một giáo thuyết đúng đắn để nương tựa và thực hành, đó là: “Hãy tin vào những giáo thuyết mà khi thực hành đem lại lợi ích cho mình và người, có giá trị thiết thực trong hiện tại và tương lai!”. Đây là nguyên tắc vàng giúp mỗi người tu tập có được nền tảng lý trí mạnh mẽ, không bị mù quáng vào bất cứ tôn giáo hay triết học nào.
Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Đời Sống
Thực hành đạo Phật không nhất thiết phải có những hình thức phức tạp hay những nghi thức trang trọng. Điều quan trọng là áp dụng những giáo lý cơ bản vào cuộc sống hàng ngày. Tình thương, lòng nhân từ, sự kiên nhẫn và trí tuệ đều là những phương tiện giúp chúng ta vượt qua khó khăn và đạt được bình an.
Các vị cao tăng đạo Phật thường nói rằng tu tập không phải là việc xa rời cuộc đời thực. Mà trái lại, tu tập chính là rèn luyện bản thân để sống tốt hơn, yêu thương gia đình hơn, phục vụ xã hội hơn. Đó chính là ý nghĩa thực sự của việc quy hướng Tam bảo – không phải bỏ hết cái cũ, mà là bổ sung cái mới, nâng cao chất lượng cuộc sống và tâm thức của mình.
Khi một người quy y Phật giáo với tâm thức đúng đắn, họ không chỉ thay đổi cách suy nghĩ mà còn thay đổi cách hành động, cách ứng xử với thiên hạ. Lòng từ bi lớn dần, sự bao dung gia tăng, và niềm vui nội tâm phát sinh tự nhiên. Đó là những thay đổi tích cực mà đạo Phật mang lại cho những người tu tập thực tâm.
Kết Luận
Quy hướng đạo Phật là sự lựa chọn tự nguyện, tự giác của mỗi cá nhân, không bị ép buộc hay cô lập với xã hội. Phật giáo muốn mỗi người tìm được con đường riêng để hoàn thiện chính mình, phát huy những phẩm chất tốt đẹp vốn có sẵn. Qua Kinh Kalama, Đức Phật đã chỉ ra rằng tiêu chuẩn thật sự của một giáo lý đúng đắn không phải là trong cái lời nói, mà nằm ở thực tế kết quả mà nó mang lại – lợi ích cho cá nhân, gia đình và xã hội, giúp tạo dựng đời sống an lạc và ý nghĩa.
Mỗi bước tu tập là một bước trên con đường giác ngộ. Cho dù chúng ta có bước chậm hay nhanh, việc lựa chọn đạo Phật và cố gắng thực hành chánh pháp đã là một bước đúng hướng. Với sự tự nguyện, kiên trì và trí tuệ, mỗi người phát tử đều có khả năng thiết lập hạnh phúc thực thụ, đạt được tâm an lạc, và cuối cùng hướng tới giải thoát khổ đau vĩnh viễn.
Tài liệu tham khảo:
- Kinh Kalama – Giáo lý về tiêu chuẩn lựa chọn chánh pháp
- Lời dạy của Đức Phật trong Tạng Pali
- Những bài viết về Phật giáo tại Báo Giác Ngộ
