Trong truyền thống Phật giáo, một trong những khiếm khuyết lớn nhất của con người là “chấp trước” – sự cố chấp, bảo vệ ý kiến của mình mà không chịu buông bỏ. Đức Phật từng dạy rằng con người muốn thoát khỏi khổ đau phải học cách buông bỏ những suy nghĩ cố hữu, những định kiến, những thói quen đã thành khuôn mẫu. Hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu một truyện Phật giáo ý nghĩa về bài học này qua câu chuyện của một vị khách tăng, người đã dạy dỗ một vị đòng tá nhưng lại mắc phải chính sai lầm mà không nhận ra.
Câu Chuyện Về Chấp Trước Và Sự Độc Lập
Xưa kia, có một vị tôn tục nuôi một con đòng tá trong chùa. Chú này chẳng biết phép tắc, những quy tắc tu hành cơ bản. Một ngày nào đó, có một vị khách tăng hành cước đến chùa, vị này tình cờ dạy cho đòng tá một số bài tập tu tập giản dị. Từ đó, chú đòng tá bắt đầu học hỏi, rèn luyện bản thân và dần dần trở nên thông thái hơn. Vị khách tăng liên tục quay lại, thường xuyên hướng dẫn và chú ý đến tiến bộ của chú đòng tá.
Nhưng rồi, khi vị khách tăng thấy thành quả của công sức dạy dỗ, lòng tự hào bắt đầu nẩy sinh trong tâm của vị. Vị bắt đầu xem chú đòng tá như là “học trò của mình”, như là “sản phẩm” của công tác tu tập mà vị đã tạo ra. Đây chính là bắt đầu của “chấp trước” – sự cố chấp vào công lao của mình, sự ưu ái đối với cái tôi.
Khi Chấp Trước Trở Thành Nguyên Nhân Gây Khổ
Một vị khách tăng hướng dẫn chú đòng tá tu tập trong khung cảnh chùa im tĩnh
Một ngày hôm nọ, vị tôn tức – trưởng lão của chùa – phát hiện ra rằng chú đòng tá đã được học những kỹ năng tu tập từ vị khách tăng. Nhận thấy tiến bộ tốt đẹp của chú, vị lão tôn không bằng lòng. Vị lão tôn có cái nhìn khác: tại sao một vị khách ngoài chùa lại dạy cho đòng tá mà không hỏi xin phép? Làm như vậy, vị khách tăng đã lường gạt, đã xâm phạm quyền tự chủ của chùa, đã lấy cắp những bí quyết tu tập mà không được phép.
Vị lão tôn liền gọi vị khách tăng lại và hỏi thẳng:
“Thưa Tăng, từ chốn khác hành cước đến đây, ý định gì của Tăng? Đòng tá này tôi nuôi dưỡng suốt hai mươi năm, nhọc nhằn cả đời. Ai bảo Tăng dạy bậy bạ cho y những điều ấy?”
Vị khách tăng có muốn giải thích, nhưng vị lão tôn đã quyết định: “Tôi khuyên Tăng nên xách gói mà đi ngay, đừng lưu luyến nơi đây nữa!”
Chiều thôi, hoàng hôn dần buông, vị khách tăng lặng lẽ xách hành trang rời khỏi chùa.
Sâu Xa Hơn: Lỗi Lầm Chấp Trước Trên Con Đường Tu Tập
Pháp Nhân Bảo – một vị thầy đạo cao minh lạc – đã có những lời bình luận sâu sắc về câu chuyện này:
“Người thế xưa, dù có tu tập cũng sẽ phơi ra những gia phong kỳ quái, những ý tưởng lạ lùng và cách hành động không phù hợp. Trong mỗi động tác oai nghi, dù bề ngoài có trang nghiêm đến mấy, nó cũng chỉ là cuộc diễn tập. Sự thành tâm không thể chống chọi được, còn những hành động phô trương là phiền não! Chỉ khi thong dong tự tại, động tâm vô tâm, phàm và thánh không còn khác biệt, tuệ trí và sự ngu si không còn phân biệt, là lúc đó, mọi phiền não bộ Phật – một mức độ cao nhất – mới được vượt qua.”
Vị Pháp Nhân Bảo muốn nói rằng, những người tu tập nếu vẫn còn cầu kỳ, còn cố chấp vào những ý tưởng của mình, thì họ chỉ là bảo vệ cái tôi, chứ không phải là tu tập Phật pháp. Chấp trước chính là rễ của phiền não, là nguyên nhân gây ra những khổ đau.
Bài Học Ứng Dụng Trong Tu Tập Hôm Nay
Truyện Phật giáo này dạy chúng ta một bài học sâu sắc: cần phải cảnh giác với “chấp trước” trong mọi lĩnh vực của cuộc sống tu tập. Người học Phật phải nhận thức rằng:
Thứ nhất, không có gì cần phải “chiếm hữu”. Dù là kiến thức, kỹ năng hay công đức từ việc tốt, tất cả đều là dòng chảy vô thường. Sự cố chấp vào những điều này chỉ tạo ra phiền não.
Thứ hai, mỗi người có con đường tu tập riêng của mình. Sự can thiệp, dù bề ngoài tốt đẹp, nhưng nếu chưa được thỉnh cầu, chưa được chấp nhận, thì đó là hành động chấp trước. Tôn trọng sự độc lập và tự chủ của người khác chính là lợi tha – một trong những đức hạnh cao nhất của Phật giáo.
Thứ ba, hành giả phải học cách buông bỏ kết quả. Trong Tu Tập Phật giáo, “vô tác” không phải là không làm gì cả, mà là hành động không mong đợi kết quả, không cầu carcó về phần thưởng. Đây là con đường giải phóng tâm linh thực sự.
Kết Luận: Từ Chấp Trước Đến Giải Phóng
Câu chuyện này nhắc nhở chúng ta rằng con đường tu tập của mỗi người là khác nhau, và không ai có quyền độc quyền “sở hữu” hay “kiểm soát” quá trình tu tập của người khác. Chấp trước – dù ở bất kỳ hình thức nào – đều là đại kỵ trên con đường đạt tới Nirvana.
Để thực sự tu tập theo Phật pháp, chúng ta cần học cách buông bỏ từng ngày. Buông bỏ những suy nghĩ cố hữu, những định kiến, những kỳ vọng về chính mình và người khác. Khi tâm được giải phóng khỏi những xiềng xích của chấp trước, mới có thể cảm nhận được sự an yên, hạnh phúc chân thực mà Đức Phật đã dạy.
Hy vọng bài viết này đã đem lại cho bạn những suy ngẫm sâu sắc về Phật pháp và ứng dụng thực tiễn trong cuộc sống tu tập hàng ngày!
