Một thời Thế Tôn trú ở Kimbila, dạy các Tỳ kheo: “Thành tựu năm pháp này, này các Tỳ kheo, vị Tỳ kheo trú tại chỗ có lòng từ mến đối với các gia chủ. Thế nào là năm?”
Khách lệ thường giới thiệu; khiến chúng sống theo gương pháp; khi đến thăm người bệnh, an trấu niệm cho người bệnh như sau: “Các vị hãy an trấu niệm và hướng đến quả A la hán”; khi đại chúng Tỳ kheo đi đến từ nhiều địa phương khác nhau, vị ấy nói với các gia chủ đi đến như sau: “Nay đại chúng Tỳ kheo đã đến từ nhiều địa phương khác nhau. Các vị hãy làm các phước đức. Nay là thời làm các phước đức”; họ có cùng đường các món ăn gì, hoặc thổ hoặc tế, tự mình thế dụng, không làm cho cá của tín thí rơi rụng.
Thành tựu năm pháp này, này các Tỳ kheo, vị Tỳ kheo trú tại chỗ có lòng từ mến đối với các gia chủ.
(ĐTKVN, Tăng Chi Bộ II, chương 5, phẩm Trú tại chỗ, phần Có lòng từ mến, VNCPHVN ấn hành, 1996, tr.736)
Từ mến với Phật tử
Vai Trò Quan Trọng của Hàng Phật Tử
Hàng Phật tử có vai trò quan trọng, là đối tượng chính yếu để chư Tăng quan tâm chăm sóc, trường dưỡng, dìu dắt tu học và thể hiện lòng biết ơn. Quan hệ giữa hàng đệ tử xuất gia và đệ tử tại gia của Thế Tôn luôn gắn bó, thân thiện và hòa hợp như nước với sữa.
Chúng xuất gia chuyên tâm tu học để thành tựu giải thoát, giác ngộ nhằm soi sáng, hướng dẫn cho chúng tại gia. Và chúng tại gia vừa nương tựa tu tập, vừa hộ pháp đắc lực cho chư Tăng trong sự nghiệp bảo vệ, hoằng dương Chính pháp. Vì thế, hàng Phật tử có vai trò quan trọng, là đối tượng chính yếu để chư Tăng quan tâm chăm sóc, trường dưỡng, dìu dắt tu học và thể hiện lòng biết ơn.
Thể Hiện Tri Ân qua Từ Mến
Sự thương tưởng và tri ân hàng Phật tử được chư Tăng thể hiện qua lòng từ mến, luôn khuyến khích họ thực hành đạo đức, giữ gìn và phát huy năm nhân cách cao thượng (năm giới) của người Phật tử. Chư Tăng phải thật sự mầu mực, phạm hạnh để làm gương cho Phật tử noi theo.
Mỗi khi gia đình Phật tử hứa sự như có người bệnh hoạn, tai nạn hoặc mất mát thì chư Tăng địa phương cần lần mến thăm viếng để chia sẻ, động viên và nhất là trợ duyên hộ niệm, giúp họ “an trấu niệm và hướng đến quả A la hán”. Khi có chư khách Tăng du hành từ nơi khác đến, chư Tăng địa phương luôn hoan hỉ, kêu gọi các Phật tử hộ trợ, cùng dưỡng mà không hề mong khoỏi niệm phân biệt, đây là trụ xứ của chúng tôi, là Phật tử của chúng tôi…
Đối với những pháp vật Phật tử dâng cúng, chư Tăng tùy thuận thế dụng trong niệm muốn ít, biết đủ và tiết kiệm, không lãng phí dù đó là hạt gạo, cỏ rau. Những vị xuất gia nào thực hiện được năm điều này trong hành xứ với người Phật tử, theo Thế Tôn, người ấy đã thực sự từ mến, yêu thương, tôn trọng và biết ơn đệ tử, tín đồ, những người đã ủng hộ mình. Và đây chính là một trong những vấn đề mấu chốt nhằm thắt chặt đoàn kết, gắn bó giữa chư Tăng và Phật tử nhằm bảo vệ và phát triển Chính pháp ngày càng vững mạnh.
Thực hành từ mến đối với hàng Phật tử không chỉ là bổn phận đạo đức của các vị xuất gia mà còn là chìa khóa để duy trì mối quan hệ gắn bó giữa hai tập thể. Khi chư Tăng thể hiện sự quan tâm, chăm sóc và tri ân thành thật, hàng Phật tử sẽ có thêm tâm lực, động lực để tăng trưởng đức tin, tu tập nghiêm chỉnh theo giáo pháp. Điều này tạo nên một vòng tròn dương tính, giúp Tam Bảo thể hiện công năng bảo vệ và hoằng dương Chính pháp một cách toàn diện và bền vững.
Kết Luận
Từ mến với Phật tử là một trong những đạo đức cao quý mà chư Tăng cần tu tập. Qua hành động chân thành, lòng từ bi và sự quan tâm chăm sóc, các vị xuất gia thể hiện được tinh thần của Phật giáo – giáo lý về tình thương, sự chia sẻ và xây dựng cộng đồng tu học hòa hợp. Hàng Phật tử, khi được gặp lòng từ mến của chư Tăng, sẽ tìm thấy sự an trấu, động viên để tiếp tục con đường tu học, nương tựa vào pháp môn để hướng tới giải thoát. Chính vì thế, lòng từ mến là nền tảng vàng của mối quan hệ giữa chư Tăng và hàng Phật tử, là nhân tố quan trọng giúp Chính pháp trường tồn, lan tỏa và phát triển trong đời sống của từng cá nhân và toàn xã hội.
Tài Liệu Tham Khảo
(Đại Tạng Kinh Việt Nam, Tăng Chi Bộ II, chương 5, phẩm Trú tại chỗ, phần Có lòng từ mến, Viện Nghiên Cứu Phật Học – Viện Hành Pháp, 1996)
