Trong đạo Phật, xá lợi được coi là châu báu tâm linh cao quý nhất – những phần tinh tuý còn lại sau khi Đức Phật hoặc các vị thánh nhân niệm bàn. Cung nghinh xá lợi, tôn thờ xá lợi không chỉ là một hành động tôn kính mà còn là phương tiện tu học giúp tâm tịnh, tâm minh, mang lại phước lành vô lượng cho người hành giả và gia đình. Bài viết này sẽ giải đáp những thắc mắc phổ biến của Phật tử Việt Nam về xá lợi Phật, từ ý nghĩa sâu xa đến những nguyên tắc tôn thờ đúng theo truyền thống.
Xá Lợi Phật Là Gì? Ý Nghĩa Tâm Linh Sâu Xa
Xá lợi (Sarira, Dhatu) là những phần tinh tuý của thân thể được lưu lại sau khi viên tông sư vĩ đại, đặc biệt là Đức Phật, hoàn thành nhiệm vụ giáo hóa chúng sinh rồi nhập Niết Bàn. Khi tiến hành thiêu hóa, những phần còn sót lại không hoàn toàn tan rã như tro cốt bình thường, mà tạo thành những viên xá lợi – những tinh hoa cao quý của thân kim cương.
Trong kinh điển Phật giáo, xá lợi được chia thành ba loại chính: thứ nhất là xá lợi của Đức Phật khi còn sống trên thế gian, như tóc, móng tay, hoặc mảng tóc và mặt tướng. Thứ hai là xá lợi sau khi Đức Phật nhập Niết Bàn. Thứ ba là xá lợi của các vị Thương tôn, thánh nhân, cao tăng tu thành có đạo hành sâu.
Xá lợi Phật tinh khôi được cung nghinh tại các chùa chiền Phật giáo Việt Nam
Theo Kinh Kim Quang Minh, xá lợi được mô tả là “vật được huân tu bởi giới, định, tuệ rất khó có được, là phước điền tối thượng”. Đây không đơn thuần là phần còn sót lại của thân xác, mà là kết tinh của sự tu tập, của tâm linh thanh tịnh, của những tác động thiêng liêng qua kiếp sống tu hành của vị thánh nhân. Chính vì thế, mỗi viên xá lợi đều mang trong nó năng lực siêu việt, có thể cảm hóa tâm hồn những ai có duyên chiêm ngưỡng hoặc cung kính.
Thờ xá lợi Phật, theo truyền thống Phật giáo Việt Nam, đồng nghĩa với việc tôn kính Đức Phật – nhân loại học vấn cao nhất, nhân loại từ bi, nhân loại giác ngộ. Xá lợi là hiện thân của tất cả những tính đức cao quý của Đặng Giác Ngộ, là chuỗi liên kết thiêng liêng giữa chúng ta ngày hôm nay và Đức Phật trong quá khứ.
Lợi Ích Của Việc Cung Nghinh và Tôn Thờ Xá Lợi
Cung nghinh xá lợi, tôn thờ xá lợi làm cho thân tâm nhẹ nhàng, thanh tịnh, được huệ trang nghiêm, thỏ mõ miễn trừớng, gia đình được vô lượng an lạc, cầu huyền thất tổ siêu sanh lạc quốc. Đây không phải những lời hứa hẹn vô căn cứ, mà là sự khẳng định từ kinh điển Phật giáo và kinh nghiệm tu hành của các vị Pháp sư cao hạ.
Theo Luật Ma Zopa Rinpoche, một bậc cao tăng đạo Tây Tạng nổi tiếng: “Xá lợi là kết tinh của sự thanh tịnh về tâm linh, mỗi phần nhựa thân và xá lợi của các vị chư Phật đều mang một năng lực mầu nhiệm có thể là căn lành tăng trưởng và giải trừ nghiệp ác”. Với dòng ánh sáng trắng rót xuống đầu, tất cả ác nghiệp thân miệng ý kết thành khói đen, hoặc thành nước độc, sẽ bị tổng ra khỏi thân thể qua các lỗ chân lông, tạo thành một thiết giới thanh tịnh.
Việc cung nghinh xá lợi mang lại bình an cho tâm linh người thực hành
Trong Kinh Sư Tử Hống, Đức Phật dạy: “Dù là bảy giờ, cũng dường Như Lai, hay là mai sau, cũng dường Xá Lợi, công đức tích tụ, ngang bằng như nhau, và quả gặt hái ngang bằng như nhau”. Lời Phật dạy này cho thấy rõ ràng rằng, cung kính xá lợi có công đức tương đương với việc chiêm bái Đức Phật còn sống. Đó là bằng chứng rõ ràng về sự linh thiêng của xá lợi trong đạo Phật.
Cách khác, việc tôn thờ xá lợi giúp chúng ta:
-
Tịnh hóa tâm thức: Khi chiêm ngưỡng xá lợi với tâm thành kính, tâm ta tự động điều hướng về những tính đức cao quý – từ bi, tuệ, định.
-
Tăng trưởng phước đức: Công đức từ việc cung kính, lễ bái xá lợi sẽ tích tụ, trở thành nền tảng tu hành vững chắc.
-
Bảo vệ tâm linh gia đình: Cung nghinh xá lợi tại gia đình tạo nên một không gian pháp tướng, bảo vệ toàn bộ thành viên khỏi những tác động tiêu cực.
-
Thực hiện nguyện vọng: Khi bái lễ xá lợi với nguyện vọng chân thành, sức mạnh tâm linh này sẽ giúp chúng ta hiện thực hóa những ước mong tốt lành.
Truyền Thống Cung Nghinh Xá Lợi Phật Trong Phật Giáo Việt Nam
Sự tiến ngưỡng phương thức xá lợi Phật ngày nay ảnh hưởng lớn trong cộng đồng Phật tử Việt Nam trong nước và nước ngoài. Thống kê cho thấy, hiện nay khoảng 98% chư Tăng Ni, Phật tử ở các tự viện tiến ngưỡng xá lợi, thường xuyên tổ chức cung nghinh xá lợi, an vị xá lợi, tôn thờ xá lợi ở một ngôi vị cao quý, tôn trí trưng bày trong các tu viện phế lễ cao khiêm lạc thất lạng.
Từ những năm 1985 đến 2010, có phong trào các vị cư sĩ qua đời đem thiêu hóa có xá lợi, một vài cư sĩ tu hành thâm niên. Khi qua đời đem thiêu hóa có xá lợi, sự việc này được lưu truyền trong giới Phật tử, từ đó gia đình nào có người thân qua đời, cũng đem thiêu hóa để tìm xá lợi, cầu mong cho có xá lợi. Sau khi thiêu hóa, ngành tro lên tì xương, hoặc những gì tồn tại đều được gọi là xá lợi nhằm để tôn vinh và thờ phượng.
Những chùa Nam tông Phật giáo Việt Nam xưa nay thường là có tôn thờ xá lợi, được chư Tăng và tiền đồ rất quý kính như chùa Kỳ Viên, chùa Phổ Minh ở Thành phố Hồ Chí Minh, những chùa tôn thờ xá lợi Phật thật nhiều như ở Tổ đinh Long Thiên, Bưởi Phong tổ tự, Quán Âm tu viện, Đại Giác tổ tự, Hoàng Ân tổ tự ở Thành phố Biên Hòa. Nhìn chung, các chùa Phật giáo Việt Nam, chùa nào cũng có tổ chức cung nghinh phương thức xá lợi Phật.
Các chùa chiền ở Việt Nam cung nghinh xá lợi Phật trong các không gian trang nghiêm
Trong quyển du lịch xứ Phật của tác giả Đoàn Trung Côn, xuất bản năm 1960, có bài nói về một cuộc lễ rước xá lợi Phật thật quy mô hoành tráng, có cả 10.000 người tham gia lễ rước xá lợi Phật từ chùa này sang chùa khác tại thủ đô Rangoon – Miến Điện. Điều này cho thấy rõ sự quan trọng của xá lợi trong tâm thức của Phật tử Phật giáo Châu Á.
Xá Lợi Phật Phải Được Tôn Thờ Ở Nơi Cao Quý Tinh Khiết
Khi chiêm ngưỡng xá lợi, điều quan trọng nhất là phải thấy xá lợi chính là hiện thân của Phật và cũng là hiện thân của tất cả những tính đức cao quý của Đặng Giác Ngộ. Phong trào tiến ngưỡng xá lợi ngày càng dâng cao trong cộng đồng Phật tử Việt Nam, trong đó hiện nay có hàng trăm, thậm chí hàng ngàn Phật tử tiến ngưỡng xá lợi bằng cách đeo mang xá lợi trong thân, qua hình thức “một bình nhỏ bằng ngón tay ấn ụt bằng bạc, có khi bằng vàng, inox để vài viên xá lợi”, tục lạ là xá lợi mà các vị tiến ngưỡng đeo trước ngược, đi đâu và làm việc gì họ cũng mang theo.
Việc tiến ngưỡng xá lợi như thế, thì chỉ là tiến ngưỡng, chứ không biết đến việc phương thức… thì chỉ có phước báo, còn trí tuệ thì không. Những người hiểu biết sâu hơn về truyền thống Phật giáo khuyến cáo rằng, cách tôn thờ xá lợi trong túi nhỏ mang theo người là cách không tôn trọng đối với những phần tinh tuý này. Xá lợi nên được đặt trong nơi cao quý, trang nghiêm, trưng bày trong các tự viện ở vị trí cao quý, giúp mọi người có duyên chiêm ngưỡng mỗi ngày, lúc nào cần cầu cơ thì tới lễ bái.
Một dạng thờ xá lợi khác, như một số tiền đổ phượng thờ, nhưng không ăn chay trừớng, tụng kinh niệm Phật, không thực tập tu hành, nghĩa là chỉ biết nghe người khác nói lại, thờ xá lợi có phước báo, nên phương thức. Có những nhà cư sĩ chuyên tâm phương thờ xá lợi Phật rất tôn kính, quỳ trước phát tâm phương thờ xá lợi Phật, hàng ngày tụng kinh niệm Phật ba thế khoá lễ, dù có bận rộn việc xã hội cũng vẫn không bỏ 03 thế kinh.
Những cư sĩ đó xứng đáng phương thờ xá lợi Phật, Thanh văn A la hán. Các vị Sư tu Mật tông ở Việt Nam, rất quý trọng xá lợi Phật, nên phát tâm phương thờ xá lợi Phật, không thờ xá lợi các vị thánh nhân khác. Hàng ngày tinh chuyên hành trì mật chủ cũng dường xá lợi, coi như Đức Phật còn hiện tiền. Từ đó họ quyết tâm tinh tấn tu hành, mong một ngày như ý nguyện hoằng pháp đỏa sanh.
Cũng có những cư sĩ nam, cư sĩ nữ tôn thờ xá lợi Phật, chỉ như A la hán, chỉ như Thượng Tăng, chuyên tâm trì chủ Đại Bi thỉnh thông do nhơn thiên lực gia trì thiên chủ Đại Bi “xá lợi Phật phát sanh ra nhiều hạt”; rồi đem đi cung dường xá lợi cho các Chùa khác hay các cư sĩ Phật tử liên hữu. Như trường hợp nữ cư sĩ Tâm Huệ, ở Bình Dương, thờ xá lợi, chuyên trì thiên chủ Đại Bi nhiều năm, cảm ứng xá lợi Phật phát sanh nhiều hạt, cư sĩ triết phần dâng cung dường các tự viện, quỳ Sư Thầy, góp phần tổ bổi tuyên lưu chính pháp.
Nguyên Tắc Tôn Thờ Xá Lợi Theo Truyền Thống Phật Giáo
Để tôn thờ xá lợi đúng cách, chúng ta cần ghi nhớ một số nguyên tắc quan trọng:
Thứ nhất, phải có đức tin chân thành: Việc tôn thờ xá lợi phải xuất phát từ tâm thành kính, không phải chỉ để thể hiện hay tìm kiếm lợi ích vật chất. Đức tin này sẽ kích hoạt năng lực tinh thần trong xá lợi.
Thứ hai, phải biết phân biệt xá lợi Phật với xá lợi giả: Trong lịch sử, có những người lợi dụng sự tôn kính của Phật tử để kinh doanh xá lợi giả. Vì thế, chúng ta nên chiêm ngưỡng xá lợi tại các chùa chiền uy tín, hoặc nhờ hướng dẫn của các vị Pháp sư có đạo hành sâu.
Thứ ba, nên để xá lợi ở nơi cao quý: Xá lợi không nên mang theo cơ thể hàng ngày như các đồ vật thông thường. Hãy để xá lợi tại một nơi trang nghiêm trong nhà, trên bàn thờ hoặc chùa chiền, giúp nó được tôn kính xứng đáng.
Thứ tư, kết hợp với tu hành thực tế: Tôn thờ xá lợi hiệu quả nhất khi chúng ta kết hợp với việc tu tập – như ăn chay, tụng kinh, niệm Phật, hoạt động từ bi… Đó là cách tu hành toàn diện theo giáo lý Phật Đà.
Thứ năm, xây dựng không gian pháp tướng: Xá lợi nên được đặt ở nơi có không gian pháp tướng – nơi được trưng bày trang nghiêm, được cung kính hàng ngày, tạo một môi trường tinh thần cao quý cho cả gia đình.
Lợi Ích Của Tôn Thờ Xá Lợi Cho Gia Đình Và Tu Hành
Những người tôn thờ xá lợi Phật thành tâm thường nhận được những lợi ích rõ rệt:
- Tâm thần bình an, phiền não giảm thiểu
- Gia đình hòa hợp, tha thiết yêu thương tăng lên
- Công việc suôn sẻ, thuận lợi hơn
- Tâm tu hành được định cư, không dao động
- Con cái học hành tiến bộ, hiếu thảo cha mẹ
- Các cuộc gặp gỡ trong đời tu hành trở nên nhân duyên
Ngoài ra, theo lời Phật dạy, khi chúng ta tôn thờ xá lợi Phật thành tâm, tâm ta sẽ tự động liên kết với tâm Phật. Đây là con đường quy y tâm linh sâu sắc nhất. Ánh sáng trắng từ xá lợi sẽ như dòng năng lượng pháp thuốc, chữa lành những vết thương tâm linh, xóa bỏ những ác nghiệp tích tụ.
Kết Luận: Tôn Thờ Xá Lợi Với Tâm Thật, Hành Thật
Cung nghinh xá lợi, tôn thờ xá lợi là một phương pháp tu học sâu sắc trong Phật giáo Việt Nam. Tuy nhiên, điều quan trọng không phải là hình thức, mà là tâm thành kính và hành động tu tập thực tế. Xá lợi Phật không những là những viên tinh hoa quý báu, mà còn là chiếc cầu nối giữa chúng ta ngày nay và sự giác ngộ của Đức Phật.
Những Phật tử tu hành thành tâm, lấy tôn thờ xá lợi làm mục tiêu tu hành hàng ngày, không những nhận được phước báo vô lượng mà còn tiến bộ trong đường tu học, dần dần hiệu ngộ tâm tính, gần gũi hơn với những chân lý mà Phật Đà đã chứng đạt. Khi tâm ta trong sáng, định hạ, tuệ phát hiện, xá lợi sẽ phát huy hết năng lực thiêng liêng của nó.
Hãy tôn thờ xá lợi không chỉ vì tìm kiếm lợi ích vật chất, mà hãy tôn thờ để tâm ta sáng suốt, hành động ta tuân theo chánh pháp, suy tư ta chuyển hướng về tâm linh. Đó mới là cách tôn thờ xá lợi chân thật, đó mới là lý do xá lợi Phật được coi là châu báu tâm linh cao quý nhất trong đạo Phật.
